مهريه حقي که با مرگ هم از بين نمي رود
بسته حقوقي براي زوج هاي ديروزي و امروزي
مهريه مدت هاست که درکشور ما به بحث داغي تبديل شده و حاشيه هاي زيادي را با خود به همراه داشته است. از مجرم شدن يکروزه داماد گرفته تا تمکين نکردن عروس خانم بعد ازعقد و حقي که بعد ازمرگ نيز برذمه آقاي داماد است، همگي حاشيه‌ها و مسايلي هستند که اين روزها همه آنهايي که ازدواج کرده اند با آن دست به گريبانند.
به شما که هنوز درمراحل اوليه ازدواج هستيد يا خداي ناکرده کمي بينتان شکرآب شده است و قصد داريد تغييراتي در زندگي خود ايجاد کنيد، خواندن اين گزارش را پيشنهاد مي‌کنيم.
يک لايحه پر سر و صدا
مهريه به دوران خيلي دور برمي‌گردد و سابقه اي به قدمت ازدواج دارد، حداقل در ايران ما که اينطوري است، يادش بخير شعار مادربزرگم اين بود” زن با رخت سفيد ميره خونه بخت و با کفن سفيد مي ياد بيرون” 70 سالش تموم شد که فوت کرد، مي گفت به زمان خودش پدر بزرگم 4 هزار تومان مهرش کرده است، شايد آن روزها مردها خيالشان راحت بود که هيچ زني مهرش را طلب نمي کند. اما اين امر به خصوص درسال هاي اخير، تغيير زيادي کرده است و برخي زنان با کوچکترين بهانه ،اين حق قانوني را براي آزارشوهرها هم شده از آنها طلب مي‌کنند. بالاخره با ادامه پيدا کردن اين رويه و بالا بودن مبالغ مهريه و افزايش تعداد دامادهاي زنداني، موجب شد که مسوولان به فکر چاره‌اي افتادند. به طور حتم تدوين و تصويب لايحه حمايت از خانواده” مهم ترين اقدامي است که براي حل اين معضل از سوي مقامات انجام شده است.
در اين لايحه در بخش مهريه، بحث برانگيز ترين مورد، تعداد و ميزان سکه‌هاي مندرج درعقدنامه با عنوان رسمي مهريه بود. در اين زمينه پيشنهادهاي مختلفي ارايه شد که درنهايت عدد 110سکه بهارآزادي طرح جديد، ملاک عمل قرارگرفت. براساس اين مصوبه، آقاي داماد مي تواند رقم مهريه عروس خانوم را تا هر تعداد سکه‌اي که مد نظر دارد، تعيين کند. اما فقط تا 110سکه آن ضمانت اجراي کيفري دارد و بالاي 110 سکه ضمانت کيفري ندارد و شخص براي پرداخت نکردن آن زنداني نمي‌شود. البته اين موضوع هنوز رنگ و بوي قانون پيدا نکرده است.
بي‌مهريه‌ها بخوانند
کم نيستند زنان و دختراني که به دلايل مختلف مانند اجبار به ازدواج، هزينه شدن براي خون‌بها، مخالفت خانواده به ازدواج يا هر دليل ديگري ازحق مهريه چشم پوشي مي کنند و بدون درج شدن رقمي درعقدنامه، به عقد ديگري درمي آيند. اين دختران که در بسياري از موارد مجبور به طلاق مي شوند، بايد بدانند که قانون نيزطرف آنها را گرفته است.
کساني که تصميم به ازدواج مي گيرند، بايد بدانند که اگردرعقد مهريه‌اي براي آنها تعيين نشود، درهرصورت به آنها مهريه تعلق مي‌گيرد، که اين مهريه «عندالمطالبه» هم هست. دراين ميان برقرار شدن رابطه ميان زن و مرد نيز در ميزان و رقم مهريه موثر است. به عبارتي اگر جدايي قبل از رابطه زناشويي باشد، مهريه با توجه به وضعيت مالي مرد محاسبه مي‌شود که “مهرالمتعه” نام دارد. اگر جدايي بعد از رابطه زناشويي باشد، رقم مهريه متناسب با زناني است که اطراف عروس هستند، اين افراد که شامل خواهر، افراد آشنا و نزديکان عروس مي شوند. اين مهر را “مهرالمثل” مي نامند.
مهر درعقد موقت
عقد موقت هم در قانون و هم در شرع ما وجود دارد، در اين نوع ازدواج نيز دريافت و پرداخت مهريه اصولي دارد که در برخي از موارد دعواي ميان زوجين را تشکيل مي‌دهد. شايد اين جمله “مهرالمعلوم و مدت المعلوم” را شنيده باشيد. اين جمله بارحقوقي مشخص و مسلمي دارد. خانم هايي که ازدواج موقت کرده‌اند و تصميم گرفته‌‌اند مهريه شان را ازهمسرشان بگيرند، مي توانند اين موضوع را مانند گرفتن مهريه درازدواج‌هاي دايم پيگيري کنند. با اين تفاوت که درازدواج دايم، زن نسبت به نفقه هم حق دارد، اما در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر اينکه درصيغه‌نامه‌اش شرط شده باشد. مهريه جزو طلب‌هاي ممتازه است. يعني اگر کسان ديگري ازشوهرطلب‌کارباشند، طلب خانم نسبت به آن طلب‌ها ارجحيت دارد. آنهايي که دوست دارند مهريه خود را طلب کنند، مي توانند به 2 مکان مراجعه کرده و پي‌گيرحق خود باشند.
نخست اينکه زن بعد ازشکايت از مرد، دادگاهي براي رسيدگي به اين موضوع داير و مرد اگر مالي هم نداشته، دادگاه حکمي مبني بر پرداخت مهر برايش صادر مي کند و اگر مرد حتي بعد از صدور حکم مالي به دست آورد، به نفع مهريه زن ضبط مي شود. اجراي احکام بخش رسيدگي به اين امراست و زن با مراجعه به بخش اجراي احکام دادگاه درخواست اجراي حکم مي‌کند. دوم زماني است که مرد مال پرداخت مهريه زن را دارد در اين صورت زن با سند ازدواج به قسمت اجراي اداره ثبت مراجعه کرده و بعد از شکايت اداره ثبت، طي نامه اي به مرد اطلاع مي دهد که مهريه زن را بپردازد، درغير اين صورت اموال او توقيف مي شود؛ همچنين زن از طريق ثبت مي تواند حکم ممنوع الخروج شدن مرد را هم گرفته و تا تسويه نشدن حسابش اين حکم را نگه دارد.
اگر کار بيخ پيدا کند، ازطريق دادگاه معمولا 5 تا 6 ماه اين کار به طول مي کشد. اما اين روند ازطريق اداره ثبت به 15 روزکاهش مي يابد. يادتان باشد درحل مسايل خانوادگي، داشتن وکيل مدافع الزامي است.
راه فرار بسته است
نه خيلي دور، مردها راه دور زدن و فراراز دست قانون براي عدم پرداخت مهريه را ياد گرفته بودند. راهکار ساده بود، مردها براي فرار، مال خود را به سرعت به نام يکي از نزديکان زده و در دادگاه ادعا مي کردند مالي براي پرداخت مهريه زن ندارند. اما قانون مدتي است که اين راه را بسته است، آقايان متخلف بدانند که نمي توانند از زير بار ندادن مهريه به همسرشان شانه خالي کنند و اگر مالي داشته باشند و قبل ازاقدام به طلاق همسرشان اموالشان را به نام افراد ديگري به خصوص نزديکانشان بزنند، طبق ماده 218 قانون مدني معامله باطل شده و مال به نام مرد برمي‌گرداند. براي مثال اگر زن و شوهري اختلاف پيدا کنند و زن به ثبت و يا دادگاه مراجعه کرده و مهريه‌اش را طلب کند، درهمين فاصله شوهر، خانه را با معامله اي به نام يکي از نزديکانش مانند خواهر يا مادرش منتقل کند اين معامله را مي توان صوري فرض کرد، به اين دليل که شخص مورد معامله از نزديکان است و امکان اينکه در واقع معامله‌اي شده باشد، خيلي کم است و چون اختلاف ميان زن و شوهر هم درهمين زمان واقع شده است، قانون احتمال مي دهد که مرد براي امتناع از پرداخت مهريه، اين کار را کرده و براي بستن راه فرار مرد، معامله را صوري تصور کرده و آن را باطل مي کند.
مهريه ربطي به تمکين نکردن ندارد
در جريان باشيد که مهريه به هيچ عنوان ربطي به تمکين ندارد. اگر زني خانه شوهرش را بدون اجازه و اطلاع او ترک کند و مدتي در خانه شخص ديگري باشد، عدم تمکين کرده است و مرد مي تواند با پرکردن استشهاديه ازهمسايه‌ها که تاييد 2 يا 3 نفرکافي است اين موضوع را ثابت کند. اگر مرد به دادگاه شکايت کند که همسرش عدم تمکين کرده است و درمقابل زن مدعي شود که شوهرش او را ازخانه بيرون کرده است و دادخواست مطالبه نفقه بدهد، به تشخيص دادگاه ، نفقه تعيين و يا رد مي شود. اگر زن محق باشد نفقه پرداخت و اگر مرد راست گفته باشد، نفقه اي به زن پرداخت نمي شود. به هرحال و درهرصورت ،اين امر تاثيري درحکم مهريه ندارد و مرد نمي تواند به بهانه ترک کردن خانه از سوي زن، مهريه را پرداخت نکند.
وقتي يکي از طرفين بميرد
اگر مهريه زن توسط مرد پرداخت نشود، بعد از فوت مرد، به اين دليل که مهريه زن ازطلب‌هاي ممتازه به حساب مي‌آيد، بايد به زن پرداخت شود. اگر مرد مالي داشته باشد مقداري از مال که مساوي با مهريه زن است، توقيف مي شود و وقتي که زن مهريه اش را دريافت کرد، بعد از آن باقي بدهي‌هاي مرد ازاموالش پرداخت مي شود.
مهريه زن به هيچ عنوان جزو سهم الارث وي به حساب نمي‌آيد و در اين مورد اگر متوفي بچه‌اي نداشته باشد، بعد از کسرمهريه از اموال مرد، يک چهارم از کل اموال
باقي مانده شوهر، به عنوان ارثيه به زن مي رسد. اگر متوفي بچه داشته باشد، اين سهم الارث به يک هشتم کاهش مي يابد. اگر متوفي بيش از2 زن داشته باشد، همين يک هشتم بين زن‌ها تقسيم مي‌شود. در صورتي که زني قبل از اينکه مهريه اش را دريافت کند، فوت کند خانواده زن مي تواند مهريه دخترش را تقاضا کند و چون ديني است که به عهده مرد بوده و بعد از فوتش جزو ماترک وي است، وراث زن مي توانند از مهريه‌اش ارث ببرند.
پول يا چک رهن خانم هم دادني است
بارها شاهد اين بوده ايم که زن و شوهري اوايل ازدواجشان با چک يا پول خانم، خانه‌اي را به نام شوهر، رهن يا اجاره مي کنند، اما بعد از مدتي تصميم به جدايي دارند و نمي دانند آن پول پرداختي به کدام طرف تعلق دارد. بايد بدانيد که دراين مورداگر زن و مرد تصميم بگيرند که خانه را تخليه کنند، بايد با صاحب خانه صحبت کرده و به توافق برسند و اگرخانه را تخليه نمي‌کنند و مرد تصميم دارد درآن زندگي کند، اين پول بدهي از طرف مرد براي زن مي شود که بايد درهر صورت به او بپردازد. در صورتي که پول رهن را نيز مرد پرداخت کرده باشد، اين پول به عنوان مهريه ثبت شده و صاحبخانه بايد آن را به حساب دولت واريز کند تا به عنوان مهريه به زن پرداخت شود.
طلاق توافقي
مرداني که مي خواهند تجديد فراش کنند، بايد اجازه زن اول را داشته باشد. درغير اين صورت، زن اول مي تواند تقاضاي طلاق کند و در اين مورد اگر طلاق توافقي باشد و در تمام موارد ميان زن و مرد توافق شده باشد، مدت زمان تحقق آن بسته به دادگاه هاي مختلف، از 1 تا 21 روزمتغيراست. دراين مورد نيز مرد بايد تمام حق و حقوق زن را پرداخت کند يا بالاخره رضايت زن را کسب و بعد تصميم به ازدواج دوم بگيرد.
——————————————————————————–
پي نوشت :
روزنامه حمايت 7/11/1391
http://www.hvm.ir/print.asp?id=36165
برچسب ها:حقي که با مرگ هم از بين نمي رود, درعقد, طلاق, مهر, مهرالمثل, مهريه, موقت