انواع مجازات سرقت؛ از حد تا تعزير
انواع مجازات سرقت؛ از حد تا تعزير
طبق ماده197 قانون مجازات اسلامي، سرقت عبارت است از ربودن مال ديگري به‌طور پنهاني.
سرقت در كشور ما انواع مختلفي دارد كه به‌طور معمول به سرقت‌هاي حدي و تعزيري تقسيم مي‌شود اما سوالي كه براي بيشتر مردم پيش مي‌آيد اين است كه چرا دست سارقين قطع نمي‌شود؟ مگر احكام اسلام در قوانين كيفري ما نيامده است؟
براساس قوانين شرعي و مقررات كيفري (ماده 198 قانون مجازات اسلامي) براي اجراي حد سرقت بايد شرايطي باشد كه هر يك از اين شرايط نباشد امكان اجراي حد نيست كه عبارتند از:
1- سارق بايد بالغ بوده و به حد بلوغ شرعي رسيده باشد.
2- سارق به سرقت وادار نشده باشد و بداند كه مال ديگري را به سرقت مي‌برد.
3- سارق بداند كه اين عمل حرام است.
4- سارق در حال اضطرار سرقت نكرده باشد.
5- سرقت در سال قحطي صورت نگرفته باشد.
6- سارق مال را به قصد دزدي برداشته باشد.
7- مال مسروقه در حرز متناسب قرار گرفته باشد.
8- مال مسروقه از اموال دولتي و وقف نباشد.
9- به اندازه نصاب يعني 4/5 نخود طلاي مسكوك كه به صورت پول معامله مي‌شود يا ارزش آن به آن مقدار باشد، در هر بار سرقت.
10- سارق پدر صاحب مال نباشدو…
با اين شرايط بسيار نادر و بعيد است كه بتوان اين موارد را در كنار هم ديد و حد سرقت را بر سارق اجرا كرد. البته باز هم شرايطي براي اجرا حد وجود دارد مانند اين‌كه پيش از شكايت، صاحب مال، سارق را نبخشيده باشد يا سارق قبل از اثبات جرم از اين گناه توبه نكرده باشد.
غير از مواردي كه گفته شد سرقت‌هايي وجود دارد كه به آن‌ها در اصطلاح «سرقت‌هاي تعزيري» مي‌گويند كه عبارتند از:
1- سرقت مقرون به آزار باشد يا به‌طور مسلحانه:
هرگاه سرقت همراه با آزار باشد يا مسلح باشد، طبق ماده 652 قانون مجازات اسلامي به حبس از 3ماه تا 10 سال و شلاق تا 74 ضربه محكوم مي‌شود.
2- سرقت مسلحانه گروهي در شب:
هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقين دو نفر يا بيشتر باشند و لااقل يكي از آن‌ها حامل سلاح ظاهر يا مخفي باشد هر يك از مرتكبين به 5 تا 15 سال حبس و شلاق تا 74 ضربه محكوم خواهد شد. (ماده 654 قانون مجازات اسلامي).
3- سرقت مقرون به پنج شرط صورت گرفته باشد.
هرگاه سرقت جامع شرايط حد نباشد ولي تمامي شرايط زير را داشته باشد سارق به 5 تا 20 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محكوم خواهد شد (ماده 651 قانون مجازات اسلامي)
الف – سرقت در شب واقع شود.
ب- سرقت توسط دو يا چند نفر صورت گيرد.
ج- يك يا چند نفر از سارقين حامل سلاح بوده باشند.
د- سارقين از ديوار بالا رفته يا حرز را شكسته يا كليد ساخته باشند و يا خود را كارمند دولتي معرفي كرده باشند.
ه- در ضمن سرقت كسي را آزار يا تهديد كرده باشند.
4- سرقت مسلحانه از خانه:
هر گاه يك يا چند نفر خانه‌اي را سرقت كنند و حداقل يك نفر از آن‌ها مسلح باشد ويا هيچ يك مسلح نباشد اما در موقع سرقت در مقام هتك ناموس برآيند به مجازات اعدام يا حبس ابد محكوم مي‌شوند.
در صورتي كه ساكنان خانه‌اي در مقام دفاع از مال يا ناموس برآيند و در اين ميان مرتكب قتل، جرح يا ضرب و شتم سارقين شوند،از مجازات معاف هستند. ماموران نيز هنگام دستگيري سارقين اگر مرتكب قتل، جرح يا ضرب و شتم سارقين شوند، از مجازات معاف هستند. البته اين موارد بايد در دادگاه به اثبات برسد و معافيت از مجازات با تشخيص دادگاه عملي است.
5- سرقت مسلحانه از بانكها،صرافي‌ها يا جواهرفروشي‌ها:
هر گاه دو يا چند نفر با برنامه‌ريزي و مواضع قبلي پول نقد، اوراق بهادار يا جواهرات را از بانكها و صرافي‌ها سرقت كنند و حداقل يك نفر از سارقين مسلح به سلاح سرد يا گرم ظاهر يا مخفي، پر يا خالي باشد، چه از آن استفاده نمايد چه ننمايد، در صورت وقوع سرقت به حبس ابد و در صورت وقوع قتل به اعدام محكوم خواهد شد.
هرگاه به رغم ميل سارقين، هيچ يك از اهداف آن‌ها امكان پذير نشود به حبس تا5 سال و 74 ضربه شلاق محكوم مي‌شوند. (ماده655 قانون مجازات اسلامي)
6- راهزني:
سارق مسلح و قطاع الطريق هر گاه با اسلحه امنيت مردم يا جاده را برهم زند و رعب و وحشت ايجاد كند محارب است. در اين صورت به مجازات اعدام يا قطع دست راست يا پاي چپ يا تبعيد محكوم مي‌شود اگر كسي راهزني نمايد و محارب محسوب نشود به 3 تا 15 سال حبس و شلاق تا74 ضربه محكوم مي‌شود. (ماده653 قانون مجازات اسلامي)
7- سرقت از موزه‌ها يا مكان‌هاي تاريخي و مذهبي:
هر فردي كه اشيا، لوازم، مصالح و قطعات آثار فرهنگي را از موزه‌ها و نمايشگاه‌ها ومكانهاي تحت نظر دولت سرقت كند يا با علم و گاهي از مسروقه بودن، اين اشيا خريد يا نگهداري كند به 1 تا 5 سال حبس محكوم مي‌شود. چنانچه مرتكب از كاركنان سازمان‌هاي مربوطه باشد به حداكثر مجازات مقرر محكوم خواهد شد.(ماده 659 قانون مجازات اسلامي)
8- سرقت وسايل مربوط به تاسيسات مورد استفاده عمومي
اين نوع سرقت‌ها مجازات حبس دارد. وسايلي از قبيل تاسيسات آب، برق، گاز و… كه زمان حبس آن از 1 تا 5 سال حبس مي‌باشد.
9- كيف زني يا جيب بري:
سرقت از طريق كيف زني يا جيب بري و امثال آن داراي مجازات حبس از 1 تا 5 سال و شلاق تا 74 ضربه مي‌باشد.
10- سرقت از اماكن حادثه ديده:
هرگاه سرقت در مناطق سيل زده، جنگي، آتش سوزي، زلزله زده يا در محل تصادف راهنمايي و رانندگي رخ دهد،سارق به حبس از 1 تا 5 سال و شلاق تا74 ضربه محكوم مي‌شود.(ماده 658 قانون مجازات اسلامي)
11- سرقت مقرون به يكي از شرايط مذكور در قانون:
در صورتي كه سرقت جامع شرايط حد نباشد و همراه با يكي از شرايط زير باشد، سارق به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محكوم خواهد شد
الف- سرقت در محل سكني يا مهيا براي سكني يا در توابع آن يا در محل‌هاي عمومي از قبيل مسجد و حمام و غير اينها واقع شده باشد.
ب- سرقت در جايي رخ داده باشد كه در آن درخت، بوته،پرچين يا نرده قرار گرفته و سارق آن را شكسته باشد.
ج- سرقت در شب صورت گرفته باشد.
د- سارقين دو نفر يا بيشتر باشند.
م- سارق مستخدم بوده و مال كارفرما را دزديده باشد يا مال شخص ديگري را از خانه شخص ديگري كه به اتفاق مالك به آنجا را رفته بربايد يا شاگرد و كارگر باشد و از محلي كه معمولاً محل كار وي بوده از قبيل خانه،دكان،كارگاه،كارخانه و انبار سرقت كرده باشد.
ن- هرگاه اداره كنندگان هتل، مسافرخانه،كاروانسرا و كاروان و به‌طور كلي افرادي كه به اقتضاي شغل از اموالي كه در دسترس شان،تمام يا قسمتي از آن را مورد دستبرد قرار دهند. (656 ق.م.ا)
12- سرقت يا استفاده غير مجاز از آب،برق،گاز،تلفن:
هركس بدون پرداخت حق انشعاب و اخذ انشعاب آب، برق، گاز و تلفن از اين منابع استفاده غيرمجاز كند، علاوه بر جبران خسارت وارده،به حبس تا سه سال محكوم خواهد شد. (ماده 660 قانون مجازات اسلامي)
13- مداخله در اموال مسروقه:
بيشتر سارقين به اميد اين‌كه بتوانند مال مسروقه را به پول تبديل كنند مرتكب سرقت مي‌شوند از اين رو شايد يكي از راه‌هاي موثر در پيشگيري از وقوع سرقت،جلوگيري از خريد و فروش اموال مسروقه باشد. طبق قانون، هركس با علم و اطلاع يا با وجود قرائن اطمينان آور به اين‌كه مال در نتيجه ارتكاب سرقت به دست آمده آن را تحصيل، مخفي يا قبول كند يا مورد معامله قرار دهد، به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محكوم خواهد شد. در صورتي كه متهم معامله اموال مسروقه را حرفه و پيشه خود قرار داده باشد،به حداكثر مجازات محكوم خواهد شد. (ماده 662 قانون مجازات اسلامي)
*بازپرس شعبه پنجم دادسراي شهرستان ري
منبع:http://www.iran-newspaper.com/1392/1/28/Iran/5342/Page/16/Index.htm
برچسب ها:تعزير, حدّ, سرقت؛, ماده197 قانون مجازات اسلامي, مجازات