انگشت نگارى DNA ( تعيين هويت و ابوت)
انگشت نگارى DNA ( تعيين هويت و ابوت)
تعیین هویت از جمله آزمایشاتی است که به منظور تأیید رابطه پدر و فرزندی (تعیین ابوت) و یا مادر و فرزندی انجام میگیرد. این آزمایش با توجه به درخواست متقاضیان در مواردی که به هر دلیل نیاز به اثبات این رابطه وجود داشته باشد انجام میشود. البته در بیشتر موارد رابطه پدر و فرزندی است که مورد آزمایش قرار میگیرد. در این آزمایش نمونه DNA پدر یا مادر فرضی با نمونه فرزند مقایسه میشود. در صورتی که فرزند هنوز به دنیا نیامده باشد لازم است از جنین نمونه‌گیری انجام گیرد و مقایسه نمونه پدری با نمونه جنینی انجام گیرد.
این آزمایش که در اصل انگشت نگاری DNA است در مواردی که جرمی انجام گرفته است و نیاز به شناسایی نمونه های جمع آوری شده از صحنه جرم وجود دارد با مقایسه بین این نمونه‌ها و نمونه‌های متهمین نیز انجام میگیرد.
همچنین این آزمایش را میتوان برای جستجوی اعضای گمشده خانواده و یا شناسایی هویت افراد از روی آثار باقیمانده از بدن آنها همانند شناسایی نمونه‌های باقیمانده از سوانح طبیعی نظیر سیل، زلزله، آتش سوزی و تصادفات هوایی و زمینی و بلایای اجتماعی نظیر جنگ‌ها و درگیری‌ها انجام داد.
این مقایسه توسط چندین مارکر ژنتیکی انجام میگیرد. این مارکرها توالیهای تکرار شده از DNA هستند و Variable Number Tandem Repeats (VNTR) و Short Tandem Repeat (STR) نامیده می‌شوند. این تکرارها در نواحی اینترونی واقع شده‌اند و تعداد آنها در افراد مختلف متفاوت است (پلی مورف). این تفاوت میتواند به عنوان مبنای قابل قبول برای تمیز و تشخیص DNA افراد مختلف به کار گرفته شود. علاوه بر این چون هر فرد نیمی از ژنهای خود را از پدر و نیمی را از مادر دریافت میکند، میتوان روابط خویشاوندی را با استفاده از این مارکرها اثبات کرد. هر فرزند یک الل مشابه با پدر و یک الل مشابه با مادر دارد. البته با توجه به قوانین احتمالات و تفاوت در فراوانی این الل‌ها در جمعیت‌های مختلف نمیتوان تنها به بررسی یک یا دو مارکر اکتفا کرد. در این آزمایشگاه حداقل 15 تا 16 مارکر مورد مقایسه قرار می‌گیرند که شامل 13 مارکر CODIS نیز می‌باشند. CODIS پایگاه داده‌هایی از DNA است که توسط FBI بنیان گذاری شده است. این پایگاه برای کمک به شناسایی هویت مجرمین با استفاده از نمونه‌های جمع آوری شده در آزمایشگاه‌های FBI مورد استفاده قرار میگیرد و در راه‌اندازی آن دستورالعمل‌ها عملی استاندارد در نظر گرفته شده است.
هنگام مقایسه بین مارکرهای اگر فرزند حتی در یک ناحیه با پدر یا مادر فرضی تفاوت داشته باشد رابطه خویشاوندی تأیید نمیشود.
برای شناسایی این مارکرها از دستگاه توالی یاب ABI استفاده میشود. در این دستگاه نمونه‌های DNA پس از انجام آزمایش PCR اولیه در لوله‌های الکتروفورز مویینه حرکت کرده و با توجه به اندازه قطعات از هم تفکیک شده و به صورت گراف‌های کامپیوتری نمایش داده می‌شوند. به این ترتیب اندازه مارکرهای ژنتیکی در فرزندان و پدر و مادر فرضی اندازه گرفته و با یکدیگر مقایسه می شوند.
درصد خطای این آزمایش بسیار بسیار کم (میزان خطا ≈ 19- 10 ×7.2) است.
نمونه مورد نیاز برای آزمایش تعیین هویت و تعیین ابوت
در این مرکز آزمایش انگشت نگاری و تعیین هویت روی انواع مختلف بافت‌ها و مایعات بدن انجام میگیرد. در بسیاری از موارد خود افراد می توانند در هر مکانی کار نمونه گیری را انجام داده و سپس نمونه‌ها را برای آزمایشگاه ارسال کنند. در مورد نمونه‌های ارسالی باید به این نکته توجه داشت که مسئولیت احراز هویت فرد نمونه دهنده به عهده آزمایشگاه نمی‌باشد. این نمونه‌ها شامل موارد زیر است:
1- نمونه‌های خونی- نمونه‌های خون را میتوان با انجام یک خونگیری ساده توسط سرنگ به میزان 6 سی سی در لوله‌های حاوی ماده ضد انعقاد EDTA جمع آوری کرد. البته برای انجام آزمایش تعیین هویت میزان بسیار کمتر نمونه خونی نیز کافی است و به ویژه در مورد نوزادان میتوان از نمونه‌های خونی جمع آوری شده روی کارت‌های Guthrie و FTA استفاده کرد. این کارت‌ها در انواع مختلف عرضه می‌شوند و نمونه‌گیری توسط آنها کار بسیار آسانی است. برای انجام این کار لازم است ابتدا نام بیمار در قسمت مخصوص روی کارت درج شود. سپس کارت به صورتی تا شود که دایره‌های مخصوص نمونه در سطح بالای کارت قرار بگیرند. سپس با استفاده از سوزن نازک استریل یا یک لنست پس از ضد عفونی کردن، یک سوراخ بسیار کوچک در نوک انگشتان دست و یا پاشنه پای نوزادان ایجاد کرده، یک یا دو قطره خون را داخل دایره کارت قرار داده و تا زمانی که کارت به طور کامل خشک شود به صورت تا شده نگهداری نمود. بعد از خشک شدن کارت میتوان آنرا ارسال کرد.
2-سلول های پوشش داخلی دهان و یا مقداری از بزاق که توسط یک سواپ نمونه گیری میشود. مراحل این نمونه گیری در تصویر نمایش داده شده است.
3- مقدار کمی از ناخن‌ها و یا چند تار مو از فرد مورد نظر.
4- استخوان و دندان
5- در صورت در دسترس نبودن نمونه از سلول‌های پوششی دهان، میتوان نمونه ای از آدامس جویده شده، ته سیگار، همچنین اثر انگشتان روی کاغذ و یا سایر مواد مشابه استفاده کرد.
برای انتخاب نحوه مناسب نمونه گیری و در صورت لزوم ارسال لوله‌های خون، کارت‌های Guthrie و یا سواپ نمونه برداری از دهان باید با آزمایشگاه هماهنگی بعمل آید و در صورت نیاز مشاوره ژنتیک انجام گیرد.
آزمایش تعیین ابوت روی نمونه‌های جنینی نیز انجام میگیرد و در این حالت نمونه‌های جنین با نمونه پدر یا مادر فرضی مقایسه میشود. نمونه گیری از جنین باید توسط پزشک متخصص و با هماهنگی آزمایشگاه انجام گیرد. این نمونه‌ها باید در اسرع وقت به آزمایشگاه ارسال شوند.
منبع:
وب سايت آزمایشگاه ژنتیک پزشکی تهران – آقای دکتر اکبری
www.geneticlab.ir
برچسب ها:DNA, انگشت نگارى, بررسی ژنتیکی رابطه پدرفرزندی, بررسی ژنتیکی رابطه مادر فرزندی, تعيين, تعیین ابوت, تعیین هویت, نسب, نمونه خون, هويت و ابوت