وصيت‌نامه رسمي مصون از تعرض است
وصيت‌نامه رسمي مصون از تعرض است
يکي از مواردي که همه اديان الهي به آن سفارش کرده‌اند، نوشتن وصيت‌نامه است؛ به ويژه مسلمانان اعتقاد دارند که هر انسان مسلماني در زمان حيات خود، بايد تکليف هر آنچه که بعد از مرگ، اراده تحقق و انجام آن را دارد، معين کند تا بعد از فوت، به طور مستقيم يا با واسطه به آن جامه عمل بپوشاند.
اما معمولا مشکل بعد از فوت صاحب وصيت آغاز مي‌شود؛ چرا که اثبات صحت اين سند عادي دردسرهاي زيادي دارد. اما راه حل اين مشکل چيست؟
اميرمسعود مرادي باغبادراني، رئيس کانون سردفتران و دفترياران استان اصفهان معتقد است که وصيت‌نامه را بايد رسمي نوشت؛ چرا که اين اقدام از آمار پرونده‌هاي قضايي مي‌کاهد. وي در گفت‌وگو با «حمايت» اظهار کرد: با نگاهي به آمار پرونده‌هاي قضايي در دادگاه‌ها و دادگستري‌ها، با درصد بالايي از پرونده‌ها مواجه مي‌شويم که به دعواهايي از قبيل ارث يا عدم پذيرش وصيت‌نامه عادي متوفي يا وصيت‌نامه ناقص مربوط است. رئيس کانون سردفتران و دفترياران استان اصفهان با بيان اينکه وصيت‌نامه رسمي مصون از تعرض است، ادامه داد: اين نوع وصيت‌نامه نيازي به مراحل اثباتي نخواهد داشت و مانند ساير اسناد رسمي لازم‌الاجرا است.
وصيت‌نامه صرفا به تمليک مال خلاصه نمي‌شود
وي با بيان اينکه وصيت‌نامه فقط به تمليک مال خلاصه نمي‌شود، افزود: ما مسلمانان معتقديم که وصيت‌نامه تدبير همه امور بعد از مرگ است. کارهايي مانند نماز، روزه، انجام امور خير يا عام‌المنفعه، کمک به ايتام و تاديه وجوهات شرعي که اراده موصي (صاحب وصيت‌نامه) بر آن است که بعد از مرگ وي بايد صورت گيرد، مي‌تواند در وصيت‌نامه قيد شود.مرادي باغبادراني اضافه کرد: همچنين موصي مي‌تواند وصيت کند که فردي ضمن رسيدگي به همه اموال و دارايي‌هايش، ديون و مطالباتش را سر و سامان داده و آنها را وصول يا تاديه کند.
انواع وصيت
وي با بيان اينکه بر اساس ماده ٨٢۵ قانون مدني، وصيت‌نامه در دو قالب عهدي و تمليکي تنظيم مي‌شود، عنوان کرد: در وصيت‌نامه عهدي، شخص يک يا چند نفر را مامور انجام امور يا تصرفات ديگري مي‌کند و شخص مامور که به تصريح قانون، وصي ناميده مي‌شود، موظف به انجام اموري است که از طرف موصي تعيين مي‌شود. اين سردفتر اسناد رسمي گفت: در مقابل وصيت‌نامه عهدي، وصيت‌نامه تمليکي است که بر اساس آن، شخصي عين يا منفعتي از مال خود را براي بعد از مرگش به ديگري به طور مجاني تمليک کرده و شخصا و راسا سبب تمليک مال را ايجاد و انشا مي‌کند اما تاثير و تمليک با زمان فوت موصي و قبول موصي‌له (کسي که وصيت تمليکي به نفع او مي‌شود) محقق مي‌شود؛ در اين صورت نياز به اقدام ديگري از جانب وصي براي تحقق اراده موصي نيست.
شرايط تنظيم وصيت‌نامه تمليکي
مرادي باغبادراني درباره شرايط تنظيم وصيت‌نامه تمليکي گفت: براي تنظيم اين سند، متقاضي علاوه بر ارائه مدارک هويتي بايد مدارک مالکيت مالي که قصد تمليک آن را دارد، ارائه کند، ضمن اينکه اگر مال موضوع وصيت غيرمنقول باشد، اخذ استعلام از اداره ثبت محل وقوع مال ضرورت دارد. وي با بيان اينکه حکم قانونگذار درباره اسناد رسمي، شامل وصيت‌نامه رسمي نيز مي‌شود و از حمايت قانوني برخوردار است، افزود: قانونگذار اين اطمينان را به وصيت‌کننده خواهد داد که اراده مکتوب وي در قالب وصيت‌نامه رسمي، مصون از تعرض بوده و لازم‌الاجرا است. رئيس کانون سردفتران و دفترياران استان اصفهان اضافه کرد: هر سند تنظيمي، به تعداد متعاملين با يک نسخه اضافي براي بايگاني در دفتر تنظيم مي‌شود و ذي‌نفع در صورت نياز مي‌تواند از آن رونوشت دريافت کند.
وصيت به زياده بر ثلث ترکه مگر به اجازه وراث نافذ نيست
وي در پاسخ به اين پرسش که آيا شخص مي‌تواند هر طور که مايل است، اموال و دارايي خود را وصيت کند، اظهار کرد: وصيت نسبت به همه اموال امکان‌پذير است اما تحقق آن موکول به تحقق شرطي است که قانونگذار مقرر کرده است. طبق دستور قانونگذار در ماده ٨۴٣ قانون مدني، وصيت تا ثلث اموال بدون شرط نافذ است. بر اساس اين ماده، وصيت به زياده بر ثلث ترکه، نافذ نيست؛ مگر به اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند، فقط نسبت به سهم او نافذ است.»به گفته مرادي باغبادراني، اين موضوع با مساله انحصار وراثت و تعيين سهم‌الارث وراث تداخل يا تبايني ايجاد نمي‌کند زيرا وقتي شخصي فوت مي‌کند و ورثه، صدور گواهي حصر وراثت را تقاضا مي‌کنند، وصيت‌نامه نيز ارائه شده و گواهي حصر وراثت با رعايت و لحاظ مفاد وصيت‌نامه صادر خواهد شد. وي ادامه داد: همچنين اگر وصيت‌نامه داراي بار مالي باشد، به اين معنا که در ميزان سهام ورثه تاثيرگذار باشد، بايد هنگام صدور گواهي واريز ماليات بر ارث توسط سازمان امور مالياتي لحاظ شود. به هر حال در زمان درخواست صدور گواهي انحصار وراثت يا صدور گواهي واريز ماليات بر ارث با عنايت به وصيت و بر مبناي محتواي و مفاد آن عمل خواهد شد.
متن و مفاد وصيت‌نامه قابل تغيير است
رئيس کانون سردفتران و دفترياران استان اصفهان با بيان اينکه در وصيت‌نامه رسمي نيازي به گذراندن مراحل قضايي و اداري دست و پاگير وجود ندارد، عنوان کرد: دادگاهي که گواهي حصر وارثت را صادر مي‌کند، به رسيدگي در صحت و اصالت سند و نيز رعايت تشريفات و ساير امور لازم درباره وصيت‌نامه عادي به نحوي که در قانون امور حسبي و ساير قوانين مقرر شده است، وارد نمي‌شود و فقط مراتب ارائه آن وصيت را در گواهي حصر وراثت ذکر مي‌کند و صرفا چنانچه از حيث ثلث و مازاد بر آن اختلافي وجود نداشته نباشد، بدون هيچ‌گونه منعي قابل اجرا است. وي با بيان اينکه متن و مفاد وصيت‌نامه قابل تغيير است، افزود: قانونگذار در مواد ٨٣٨ و ٨٣٩ قانون مدني تجويز کرده است که موصي مي‌تواند هر زماني که اراده کند از وصيت رجوع يا برخلاف وصيت قبلي، وصيت ديگري کند. بر همين اساس موصي مجاز خواهد بود با کم يا زياد کردن متن وصيت‌نامه تغييري در آن ايجاد کند.
شرايط وصي
مرادي باغبادراني درباره شرايط وصي نيز بيان کرد: نخستين و مهمترين شرط اين است که وصي مورد اعتماد و وثوق موصي باشد همچنين وصي بايد داراي اهليت قانوني براي اجراي مفاد وصيت باشد تا پس از فوت موصي و با صدور گواهي حصر وراثت اقدام به اجراي مفاد وصيت‌نامه کند. به گفته وي، وصي به حکم قانون مکلف به اجراي مفاد وصيت‌نامه است و اگر چه نسبت به اموالي که بر حسب وصيت در يد و تصرف او است، حکم امين را دارد اما در صورت انجام ندادن وصاياي موصي، ضامن و منعزل خواهد شد. اين سردفتر اسناد رسمي با بيان اينکه وصيت‌نامه به مرجع صادرکننده گواهي حصر وراثت ارائه مي‌شود، خاطرنشان کرد: وصيت‌نامه رسمي به دليل اعتبار قانوني و عدم استماع انکار و ترديد نسبت به آن، نيازي به رسيدگي نخواهد داشت؛ مگر مواردي خاص از جمله اختلاف در ميزان ثلث و مازاد بر آن که نيازمند گذراندن تشريفات خاص خود است اما اصل وصيت قابل انکار و ترديد نبوده و مفاد و مندرجات آن رسمي، معتبر و لازم‌الاجرا است.
منبع :
روزنامه حمايت – چهارشنبه – 6/12/1393