فسخ نکاح به واسطه جنون زوجین
یک حقوقدان در گفت‌وگو با «حمایت» بررسی کرد فسخ نکاح به واسطه جنون زوجین سعیده جلادتی
عقد نکاح، به دلیل ویژگی‌های خاصش، با سایر عقود تفاوت‌های زیادی دارد. هر چند در این عقد هم در صورت بروز عواملی، عقد فسخ خواهد شد، اما نکاح به عنوان یک عقد محترم و متعالی، به راحتی قابل فسخ نیست و تنها در موارد معدودی این حق به طرفین داده شده تا عقد را برهم بزنند. یکی از عللی که می‌تواند فسخ ازدواج را به دنبال داشته باشد، جنون هر یک از زوجین است.
اگر هر کدام از زوجین، مجنون باشند و طرف دیگر این موضوع را نداند و با وجود جنون طرف مقابل، پای سفره عقد بنشیند، پس از عقد می‌تواند به واسطه جنون طرف مقابل، عقد را برهم بزند. البته «جنون» تعریف خاصی دارد و هرنوع اختلال روانی را نمی‌تواند، جنون دانست. دکتر بهشید ارفع‌نیا، حقوقدان و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، در خصوص «جنون» و تاثیر آن در فسخ نکاح به «حمایت» توضیح داده است.
دکتر ارفع‌نیا با ارایه تعریفی از جنون می‌گوید: در علم روان‌پزشکی، جنون به دسته‌ای از اختلالات روانی گفته می‌شود که به ناتوانی فرد در واقعیت‌‌سنجی منجر شود و با نشانه‌های خاص توهم یا هذیان همراه باشد؛ البته قانون مدني جنون را تعريف نكرده است اما طبق نظر فقها جنون يعنی اختلال عقل، بنابراين فراموشی‌های سريع الزوال، بيهوشی‌های ناشی از هيجانات ناگهانی و نيز بيماری صرع (غش) جنون محسوب نمی‌شود.
به گفته این حقوقدان، منظور از اختلال عقل آن است كه شخص در انجام وظايف عادی و معمولی روزانه خود نامتعادل شده و اعمال بدون هدف از او سر بزند.
ارفع‌نیا تصریح می‌کند: با این تفاسیر و با استناد به ماده 1121 قانون مدنی، جنون هر يک از زوجين به شرط استقرار، اعم از اينكه مستمر يا ادواری باشد، برای طرف مقابل موجب حق فسخ است؛ به طور کلی عيوب مشترک ميان زن و مرد بدين معناست كه چنانچه در هر يک از زوجين يافت شود موجب حق فسخ براي طرف مقابل است.
وی یادآور می‌شود: اگرچه جنون زن و مرد از نظر احكام مترتب بر آن هر يک متفاوت است، ولی تنها مصداق عيوب مشترک در زوجين است كه موجب حق فسخ می‌شود.
ارفع‌نیا همچنین تاکید می‌کند که برهم زدن ازدواج در مواردي امكان‌پذير است كه به هنگام بستن عقد ازدواج يكی از دو طرفین از جنون ديگری آگاه نباشد، چون اگر با علم به جنون با او عقد كرده باشد اقدام به ضرر خود كرده است و بايد تحمل كند مانند موردی كه با علم به حق فسخ و فوريت آن از حق خود صرف‌نظر كرده و به آن راضی می‌شود.
وی می‌گوید: علاوه بر این، ماده 1121 قانون مدنی تاکید دارد که جنون بايد هميشگی يا ادواری باشد و در فواصل و دوره‌های خاصی بروز كند، در صورتی كه جنون عارضه‌ای زودگذر و ناپايدار باشد و معالجه شود برای همسر او حق فسخ ايجاد نمی‌كند.
وقتی طلاق جای فسخ را می‌گیرد
این حقوقدان در پاسخ به این سوال که اگر زن به واسطه بیماری قبلی مجنون شوند، تکلیف نکاح چه می‌شود؟ می‌گوید: در چنین موردی نمی‌توان از فسخ استفاده کرد زیرا در زمان ازدواج جنون نبوده و بعد از ازدواج بروز پیدا کرده و هر یک از طرفین می‌توانند تقاضای طلاق را به دادگاه ارایه کنند.
وی در این خصوص به ماده 1125 قانون مدنی اشاره و اظهار می‌کند: به عبارت دیگر اگر پس از ازدواج مرد دچار جنون شود زن می‌تواند به علت جنون شوهر ازدواج را فسخ كند. بر این اساس اگر زن پس از ازدواج دچار جنون شود مرد نمی‌تواند ازدواج را فسخ كند. تفاوت بين زن و مرد در مورد فسخ علت جنون چنين توجيه شده است كه اگر زن در دوران زناشويی مجنون شود، شوهر می‌تواند به وسيله كار و فعاليت خود نفقه او را بپردازد و از او نگهداری كند و هرگاه عرصه بر او تنگ شد می‌تواند به وسيله طلاق از دست زن مجنون خود رهايی يابد يا زن ديگری بگيرد، برعكس هرگاه شوهر پس از عقد مجنون شود علاوه بر اينكه كسی نيست كه نفقه زن را بپردازد، در مواردي كه زن مستقلاً درآمدي ندارد، جز از طريق فسخ نكاح زن راه خلاصی ندارد. ارفع‌نیا یادآور می‌شود: به نظر می‌رسد كه اين علت در اصلاح ماده 1130 قانون مدنی از بين رفته است و به موجب آن، در صورتی كه برای دادگاه ثابت شود دوام زوجيت موجب عسر و حرج است، زن می‌تواند درخواست طلاق كند. این حقوقدان خاطرنشان کرد: پس اگر زن حق فسخ نكاح را به دليل عارضه جنون شوهر نداشته باشد، می‌تواند به وسيله درخواست طلاق از خود رفع ضرر كند.
وی عنوان می‌کند: ناگفته نماند که مجمع تشخيص مصلحت نظام در 29 تير سال 81 با الحاق تبصره‌ای به ماده 1130 قانون مدنی به احصای مصاديق عسر و حرج پرداخته است كه يكی از آن موارد، ابتلای زوج به بيماری‌های صعب‌العلاج روانی كه زندگی خانوادگی را مختل كند، است كه به نظر می‌رسد جنون مستقر شوهر، چه مستقر و چه ادواری، نمونه بارز آن است كه دادگاه با احراز آن حكم طلاق زن را صادر خواهد كرد.
تکلیف مهریه و نفقه در صورت فسخ نکاح
این حقوقدان همچنین در پاسخ به این سوال که تکلیف مهریه و نفقه زوجه پس از جنون چیست، می‌گوید: چنانچه فسخ نکاح پیش از نزدیکی به واسطه جنون باشد، مهریه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد اما اگر پس از نزدیکی، یکی از طرفین بخواهد عقد را فسخ کند، تمامی مهریه به زن تعلق می‌گیرد و دلیلی برای عدم پرداخت مهر به زن وجود ندارد. وی تصریح کرد: از آنجایی که در بیشتر موارد فسخ پیش از نزدیکی صورت می‌گیرد، بهتر است که زن به جای فسخ، به دنبال طلاق باشد تا حداقل نفقه ایام زوجیت و نیمی از مهریه به وی تعلق گیرد. با استناد به ماده 1121 قانون مدنی، جنون هر يک از زوجين به شرط استقرار، اعم از اينكه مستمر يا ادواری باشد، برای طرف مقابل موجب حق فسخ است
منبع:http://www.hemayatonline.ir/detail/News/17538
برچسب ها:جنون زوجین, طلاق, فسخ نکاح