حقوق و تکالیف دارنده چک بلامحل
خبرگزاری فارس: قانونگذار به دارنده چک بلامحل حق داده است که در صورت فراهم بودن شرایط بتواند علیه صادر کننده، متوسل به شکایت کیفری شود به عبارت دیگر حق شکایت کیفری را متعلق به دارنده چک دانسته است.
به گزارش خبرنگار قضایی فارس، امروزه استفاده از چک در روابط مالی جامعه بسیار مرسوم است و هزاران فقره چک هر روز در دست مردم جابجا می‌شود و روزانه صدها موضوع مربوط به چک در مراجع ثبتی و قضایی مطرح می‌شود.
با وجود این افرادی که از چک استفاده می‌کنند به دلیل عدم اطلاع از قوانین مربوط به چک با مشکلاتی مواجه می‌شوند. قانونگذار به دلیل اهمیت چک در مبادلات اقتصادی افراد جامعه قوانینی را برای حمایت از حقوق کسانی که به نوعی با چک سرو کار دارند وضع کرده است.
دارنده یا دارندگان چک نیز از اشخاص مورد حمایت قانونگذار هستند که برای برخورداری از مزایای قانونی باید دارای شرایطی باشند و تکالیفی نیز به عهده دارند.
براساس آخرین اصلاحیه قانون صدور چک مورخ 2 شهریور سال 1382 توضیحاتی در مورد حقوق و تکالیف دارنده چک ارایه می‌شود.
* راهنمای واژه‌ها:
– ظهرنویسی: کسی که چک به نام او صادر شده است با امضا یا نوشتن در پشت چک به شخص دیگری اجازه برداشت مبلغ چک را می‌دهد، در واقع چک را به شخص یا اشخاص دیگری انتقال می‌دهد و ممکن است به این طریق چک از طریق یک ظهرنویس به ظهرنویس دیگر چند دست ادامه پیدا کند. اما چک در وجه حامل بدون ظهرنویسی نیز قابل انتقال به اشخاص دیگر است زیرا حامل هر کسی می‌تواند باشد.
– انتقال قهری: مالی یا وجهی یا تعهدی که سبب انتقال آن توافق طرفین نباشد مانند انتقال ارث به ورثه.
– چک برگشتی: چکی است که در سررسید معادل وجه مندرج در چک در بانک موجود نباشد یا به علت برخی اعمال صادر کننده مانند عدم تطابق امضا، قلم خوردگی و .. بانک مبلغ چک را پرداخت نکند.
* دارنده چک بلامحل چه کسی است؟
کسی که چک به نام او صادر می‌شود یا از طریق ظهرنویسی به او منتقل می‌شود یا چک در وجه حامل را در اختیار دارد می‌تواند با مراجعه به بانک مبلغ مندرج در متن چک را مطالبه کند و دارنده چک بلامحل کسی است که برای اولین بار چک را به بانک ارایه کرده است اعم از این که کسی که چک به نام او صادر شده یا اینکه پس از ظهرنویسی چک به وی منتقل شده باشد.
* تشخیص دارنده چک بلامحل اختیارات و محدودیت‌های او:
قانونگذار به دارنده چک بلامحل حق داده است که در صورت فراهم بودن شرایط بتواند علیه صادر کننده، متوسل به شکایت کیفری شود به عبارت دیگر حق شکایت کیفری را متعلق به دارنده چک دانسته است. به همین دلیل تشخیص اینکه چه کسی اولین بار برای وصول چک به بانک مراجعه کرده است، بانک‌ها مکلف هستند به محض مراجعه دارنده چک، هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید کنند.
کسی که چک پس از برگشت از بانک به وی منتقل شده حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر آنکه انتقال قهری باشد مانند اینکه بعد از فوت دارنده به ورثه منتقل شده باشد و چنانچه دارنده چک بلامحل بخواهد شخص دیگری را به عنوان نماینده خود برای وصول چک به بانک بفرستد و در عین حال در صورت بی محل بودن چک حق شکایت کیفری را برای خود حفظ کند باید هویت و نشانی خود را با تصریح نمایندگان شخص مذکور در پشت چک قید کند.
در صورتی که دارنده چک بعد از اقدام به شکایت کیفری، چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود نسبت به چک را به هر نحو به دیگری واگذار کند تعقیب کیفری موقوف می‌شود زیرا حق شکایت کیفری فقط برای کسی است که اولین بار چک را به بانک ارایه کرده است.
* حقوق و تکالیف دارنده چک بلامحل در اقدام کیفری:
چنانچه دارنده چک به بانک مراجعه کند و در حساب صادرکننده وجهی موجود نباشد یا موجودی حساب دارنده کمتر از وجه چک باشد، حساب صادرکننده مسدود بوده، امضای صادر کننده در متن چک با نمونه امضای او در بانک مطابقت نداشته باشد، قلم خوردگی داشته باشد یا دستور عدم پرداخت داده باشد به دلیل اینکه صدور چک بلامحل در قانون جرم محسوب می‌شود دارنده چک می‌تواند علیه صادر کننده شکایت کند یا از آن صرف نظر کند زیرا صادر کننده بدون شکایت دارنده، قابل تعقیب نیست و در صورتی که دارنده 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، شکایت نکند دیگر حق شکایت کیفری نخواهد داشت.
چنانچه دارنده بخواهد علیه صادر کننده شکایت کند می‌توان با دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک و در دست داشتن مدارک دیگر مانند اصل چک و شناسنامه برای احراز هویتش با مراجعه به دادسرای محل و طرح شکایت کیفری تقاضای مجازات صادر کننده متخلف را کند.
*دارنده چک زمانی می‌تواند از ضمانت اجرای کیفری چک استفاده کند که 2 شرط زیر را رعایت کند:
– ظرف 6 ماه از تاریخ صدور چک جهت وصول مبلغ چک به بانک مراجعه کند و درصورت عدم وصول گواهی عدم پرداخت از بانک دریافت کند.
– ظرف 6 ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت و برگشت خوردن چک شکایت کیفری علیه صادر کننده را به دادسرای محل تقدیم کند.
* نحوه شکایت از صادر کننده چک بلامحل:
رایج‌ترین راه برای وصول چک، اقدام به شکایت کیفری است، دارنده چک باید دو برگ فتوکپی مصدق از پشت و روی چک و گواهی‌نامه عدم پرداخت و مدارک هویت خود مانند شناسنامه ( یا فتوکپی شناسنامه برابر اصل) را همراه با شکایت و الصاق تمبر آن را به دفتر دادسرا تقدیم کند.
پس از تشکیل پرونده در دادسرا و ارجاع آن به مرجع رسیدگی کننده و بررسی اجمالی مدارک از لحاظ بلامانع بودن اقدام کیفری، تعقیب کیفری صادر کننده چک شروع می‌شود.
همچنین شاکی می‌تواند همزمان با تقدیم شکایت و یا در حین تعقیب کیفری متهم دادخواست مطالبه وجه چک و خسارت ناشی از عدم پرداخت وجه چک و هزینه‌های دادرسی را نیز به همان مرجع رسیدگی کننده به شکایت کیفری تقدیم کند، زیرا در غیر این صورت فقط به شکایت شاکی ترتیب اثر داده می‌شود و شکایت به این مفهوم است که شاکی فقط محکومیت و مجازات متهم را از مرجع قضایی تقاضا کرده است.
* در چه مواردی صادر کننده چک قابل تعقیب کیفری است؟
– صدور چک از حساب مسدود، درصورتی که صادر کننده در موقع صدور چک از بسته بودن حساب خود اطلاع داشته باشد.
– موجود نبودن وجه چک در حساب صادر کننده یا اینکه کسر موجودی داشته باشد یعنی وجهی که در بانک دارد برای پرداخت وجه چک کافی نباشد.
– عدم مطابقت امضای صادر کننده در چک و نمونه امضای او در بانک، که موجب عدم پرداخت شود.
– قلم خوردگی یا تنظیم نادرست متن چک که موجب شود بانک از پرداخت وجه خودداری کند.
– دستور عدم پرداخت وجه چک پس از صدور آن.
– خارج کردن تمام یا قسمتی از پولی که در بانک حساب صادر کننده موجود است و به اعتبار آن وی چک صادر کرده است.
* در کدام مورد نمی‌توان علیه صادر کننده چک بلامحل متوسل به اقدام کیفری شد
– در صورتی که ثابت شود چک سفید امضا صادر شده است.
– هر گاه در متن چک وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی شده باشد.
– چنانچه در متن چک قید شده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است.
– هرگاه بدون قید در متن چک ثابت شود که وصول وجه چک منوط به تحقق شرطی یا چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی بوده است.
– در صورتی که ثابت شود چک بدون تاریخ صادر شده یا تاریخ واقعی صدور چک مقدم برتاریخ مندرج در متن چک است.
* امکان محاکمه غیابی و صدور حکم علیه صادر کننده چک بلامحل:
قانونگذار برای حمایت از حقوق دارنده چک، رسیدگی و محاکمه غیابی متهم صادر کننده چک بلامحل را اجازه داده است. زیرا اگر آدرس صادر کننده صحیح نبوده یا تغییر کرده باشد، یا صادر کننده فراری و امکان جلب او نباشد، در این گونه موارد دادگاه برای حفظ حقوق صادر کننده به صورت غیابی بدون حضور متهم به موضوع رسیدگی و رأی صادر می‌کند.
منبع:
http://www.farsnews.net/newstext.php?nn=8909171052
برچسب ها:حقوق و تکالیف دارنده چک بلامحل