آزادی مشروط
فاطمه احمدی‌فرد، دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی مجتمع قضایی شهید محلاتی
آزادی مشروط فرصت و مجالی است که پیش از پایان دوره محکومیت حبس داده می‌شود تا چنانچه بزهکار در مدتی که دادگاه تعیین می‌کند، از خود رفتارهای پسندیده نشان دهد و دستورهای مقام قضایی را به‌موقع اجرا کند، از آزادی مطلق برخوردار شود.
پیشینه این تأسیس حقوقی به قرن نوزدهم بازمی‌گردد که ابتدا در قوانین انگلستان تحت عنوان "روش تدریجی ایرلندی" و سپس در فرانسه تحت تأثیر افکار مکتب تحققی به تصویب رسید.
قانون‌گذار ایران به علت مفید و مؤثر بودن این سیستم کیفری، نهاد آزادی مشروط را از قانون جزایی فرانسه اقتباس کرد و در سال 1337 "قانون آزادی مشروط زندانیان" را به تصویب رسانید که آخرین بار در سال 1377 اصلاح شد.
به موجب ماده 38 قانون مجازات اسلامی هرکس برای بار نخست به علت ارتکاب جرمی به مجازات حبس محکوم شده و نیمی از مجازاتش را گذرانده باشد، دادگاه صادرکننده دادنامه محکومیت قطعی می‌تواند در صورت وجود شرایط زیر حکم به آزادی مشروط وی صادر نماید:
1-هرگاه در مدت اجرای مجازات مستمراً حسن اخلاق نشان داده باشد.
2-هرگاه از اوضاع و احوال محکوم پیش‌بینی شود که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نخواهد شد.
3-هرگاه تا آنجا که استطاعت دارد ضرر و زیانی که مورد حکم دادگاه یا مورد موافقت مدعی خصوصی واقع شده است را بپردازد یا قرار پرداخت آن را بدهد و در مجازات حبس توأم با جزای نقدی، مبلغ تعیین شده را بپردازد یا با موافقت رئیس حوزه قضایی ترتیبی برای پرداخت داده شده باشد.
براین‌اساس، قانون‌گذار 2 شرط اسـاسی را برای استفاده از آزادی مشروط لحاظ کرده است: نخست، محکومیت بزهکار به حبس برای نخستین بار و دوم، سپری شدن نیمی از مجازات حبس. (ملاک احتساب، نصف مجازات مقرر در دادنامه است.)
صـدور حـکـم آزادی مـشـروط در صـلاحـیـت دادگـاه صـادرکـننده محکومیت قطعی است و در جریان اجرای حکم صورت می‌گیرد. دادگاه صادرکننده محکومیت قطعی ممکن است دادگاه بدوی یا تجدیدنظر باشد.
اعطای آزادی مشروط از سوی دادگاه برابر قانون نوعی ارفاق تلقی می‌شود و ازاین‌رو رد تقاضا قابل شکایت نیست؛ همان‌گونه که رد تصمیم آزادی مشروط مانع تقاضای مجدد نمی‌باشد.
ارتکاب هر نوع جرم در مدت تعیین شده برای آزادی مشروط و نیز تخلف از دستورهای دادگاه باعث اتمام دوره این آزادی می‌شود.
مدت آزادی مشروط شامل بقیه مجازات می‌شود؛ اما دادگاه می‌تواند مدت آن را تغییر دهد که در اجرای ماده 40 قانون مجازات اسلامی کمتر از یک سال و زیادتر از 5 سال نخواهد بود؛ مگر این که باقی‌مانده مدت حبس کمتر از یک سال باشد. در این صورت مدت آزادی مشروط معمولاً برابر باقی‌مانده مدت حبس است. در حبس ابد تقاضای آزادی مشروط پس از گذشت 12 سال از سپری شدن حبس امکان‌پذیر خواهد بود.
باوجود اعلام آزادی مشروط، محکومیت و آثار آن به جای خود باقی مانده و تنها قسمتی از مجازات زندان معلق می‌گردد و اگر محکوم‌علیه در مدت آزادی مشروط تخلفی نکند، آثار محکومیت زایل نشده و در سجل کیفری او منعکس و سابقه برای تکرار جرم محسوب خواهد شد.
منبع:
http://www.maavanews.ir/tabid/53/ctl/Edit/mid/373/Code/6608/Default.aspx
برچسب ها:آزادی مشروط