اثبات نسب ونفي ولد يااصلاح مشخصات والدين درشناسنامه

نوشته شده توسط در دسامبر 27, 2011 . نوشته شده در مقالات حقوق خانواده

مقدمه

ازمهمترين وظايف ادارات ثبت احوال حفظ روابط نسبي است بدين توضيح كه هرگاه درروابط هرفرد باپدروجدواجداد ابي وجده جدات امي اوترديد شودبايد به اسنادسجلي هرشخص رجوع كرد. تااولاً اسلاف اومشخص وثانياً چنانچه حقوقي مادي ومعنوي ازايشان به نوه ونوادگان مي رسد بتوان آن رامطالبه كردحقوق مادي شامل آنچه كه بعنوان مال ازماترك متوفي باقيست وحقوق غيرمادي هم كه اصولاً ارتباطي به حيات ياممات مورث نداردازقبيل دين ومذهب ، تابعيت نام خانوادگي و 00000 لازمه ارتباط هرشخص بااباواجدادخود داشتن هويت مشخص واسنادسجلي است وروابط كسي كه مدعي ارتباط نسبي باديگران است وچنانچه درشناسنامه وي محرزنباشد يااشتباه باشد يامشخصات متعلق به والدين اونباشد بايد اصلاح شود . دومورد اول يعني فقدان مشخصات والدين درشناسنامه يااشتباه درثبت مشخصات مستند به مواد3و17 قانون دراختيارهيأتهاي اختلاف مستقر درادارات ثبت احوال مي باشد ودرموردي كه مشخصات والدين يايكي ازآنهادرشناسنامه فرزندمتعلق به ديگري باشد اصلاح آن نياز به حكم دادگاه واثبات واقعيت موضوع بامحاكم حقوقي است .

اقراربه نسب    

برابرماده 1273 قانون مدني اقراربه نسب درصورتي صحيح است كه اولاً تحقق نسب برحسب عادت وقانون ممكن باشد . ثانياً كسي كه به نسب اواقرارشده تصديق كندمگردرموردصغيري كه اقراربه فرزندي اوشده به شرط آنكه منازعي دربين نباشد .

شرايط اقراربه نسب 

1- امكان تحقق برحسب عادت : درتمام مواردي كه به نسب وخويشاوندي اقرارمي شود وبرحسب عادت بايد آنچنان نسبي پذيرفتني باشد . مثلاً كسي اقرارمي كندديگري فرزند اوست درحاليكه آن فرزنددرجايي بزرگ شده كه همه مي دانندپدرومادرش كيست .

(1)

 سوابق نسب اوراهم مي دانندوازخانواده هم جدانشده اين ادعا باشناخت عمومي وعادي تطبيق ندارداين براي مواردي است كه ازلحاظ سني وضع غيرعادي نباشد والي آن هم يك بعدخلاف عادت خواهدبود مثلاً اقراربه فرزندي كسي كه فاصله سني اوكمتراز5 سال است كه عادتاً غيرممكن است .

2- امكان تحقق نسب به حسب قانون   

اگر نسبي راقانون نپذيرفته نمي توان آن رابااقرارثابت كرد، مثلاً اقراربه نسب بامادرزن قابل اثبات نيست چون ازدواج بامادرزن قانوني نيست ، كسي نمي تواند به شوهري مادرزن خوداقراركنديااقراربه زوجيت زن شوهرداربااقراربه پدري طفل ناشي اززنا(1)

3- تصديق مقرله ( دراقراربه نسب ) 

دراقراربه نسب علاوه بررعايت قانون وشرع وعادت تصديق مقرله راهم لازم داردتااقرارمعتبرتلقي شود.

استثناء اقراربه فرزندي طفل (2) صغيرتصديق طفل لازم تشخيص داده نشده يعني دراقراربه نسب طفل همان شرط تحقق برحسب شرع ( قانون ) وعادت كفايت دارد( م 1273 قانون مدني ) فقط بايد منازعي دربين نباشد يعني شخص ديگر بااقرار، آن طفل رافرزندخودنداند. شرط سوم درخصوص طفل ، نبودن منازع است . ( 3 )

اقراربه نسب فرزندياخويشاوند

1-  اقراربه نسب فرزند – منظور ازفرزند دراقراربه نسب اولادبلاواسطه مقراست . اولاد به واسطه ماننداولاد اولاد (نوه ) هرچه پايين تررودوازخويشاوندان محسوب گرددوهمانطوركه دربالااشاره شد اعتبارآن منوط به عادت ، شرع ياقانون ، نبود معارض وتصديق افراد كبير( مقرله )

2- اقرارنسب به خويشاوندي

منظوركساني است كه قرابت نسبي باشخص دارندغير ازفرزندبلاواسطه . بنابراين اقراربه خويشانوندي عبارت است ازاقرارشخص به آنكه ديگري پدريامادياجداوست يااقرارشخص به آنكه ديگري اولاداولاداويابرادروخواهرياعموودايي ياعمه وخاله اوباشد .

تفاوت آن بااقراربه فرزندي علاوه برشق اول ودوم ( عرف – شرع ) تصديق صغيرلازم است ياتنفيذ بعدازرشد وازنظرارث درصورتي ازهم ارث مي برندكه وارث ديگري براي اونباشداگرشخصي اقراركندكه

(2)

 محمد عموي اوست اگرهركدام ازآنهابميرند ووارث ديگري هم نداشته باشندازهم ارث مي برند. دراقراربه خويشاوندي باتأئيدمقرله فقط نسبت به طرفين اقرارمعتبراست وبه خويشاوندان سرايت نمي كندمگراينكه خويشاوندان آن اقرارراتأييد كنندكه درصورت تصديق درحدود قائده اقرارنسبت به تصديق كننده معتبرشناخته شده اگرمقرله تصديق نكند ياتكديب كند اقرارفقط به زيان مقراست .

تفاوت اثبات نسب ونفي ولد بااصلاح مشخصات والدين درشناسنامه

آنچه گفته شد مربوط است به زماني كه نسب اشخاص برابراسنادومدارك مشخص نشده كه برابرشرايط پيش گفته قابل ادعاست ولي مواردعديده اي وجودداردكه مشخصات والدين به رغم تصريح درشناسنامه اشتباه است وآن مشخصات مربوط به افرادي غيرازوالدين است خواه خويشاوند ياغيرخويشاونددراين قبيل مواردديگراختلافي درنسب وجود نداردچون هم والدين طفل مشخص است وهم كسانيكه بعنوان پدروماددرشناسنامه اشخاص به اشتباه درج شده اقراردارندكه صاحب شناسنامه فرزندآنهانيست ونزاعي هم دربين نيست واين ادعامشروط به درنظرگرفتن عرف وقانون قابل پذيرش ودليل درج مشخصات ديگري نيز بجاي والدين مي تواندناشي ازاشتباه مأمورضمن تحريرسند باشدويااعلام خلاف واقع توسط اعلام كننده كه مي تواندانگيزهاي متفاوتي داشته باشد ازجمله اينكه والدين واقعي شناسنامه ندارندوبه طبعاً به فرزند ايشان هم شناسنامه تعلق نمي گيردوبه دليل اينكه اين فرزندبدون هويت نماندبايد ازمزاياي قانوني داشتن شناسنامه وتحصيل بازنماندازمنصوبين ديگرخودكه داراي شناسنامه هستندمي خواهد كه بنام خودبراي فرزندآنهاشناسنامه بگيرندوهروقت والدين واقعي صاحب شناسنامه شدندنسبت به اصلاح مشخصات والدين اقدام مي كنند . يامواردي مشاهده شده كه زوجين ناباروربوده وباتوافق والدين ديگري عمدتاً كثير الاولادبدون طي تشريفات قانوني نوزادي ازفرزندان آنهارابه فرزندخواندگي قبول كرده وبنام خودبراي اوشناسنامه مي گيرندوياممكن است شخص حقوق بگيرمجردبوده وياصاحب اولادنشودبه منظوربرخورداري ازمزاياي قانوني حق اولاد، ازدواج فرزنديابرقراري مستمري بعدازفوت فرزندديگري راكه ازمنسوبين است به فرزندي بپذيرد وازلحاظ اسنادومدارك وارث خودمعرفي مي كند.

(3)

ومواردديگركه به تعدادارتكاب جرم مي تواندانگيزه وجودداشته باشد والبته همه اين اقدامات مستندبه قانون جرايم وتخلفات مربوط به اسنادسجلي مصوب 1370 مجمع محترم تشخيص مصلحت نظام جرم ومستوجب مجازات شناخته شده.    

نظريه اداره حقوقي قوه قضائيه

درخصوص اين موضوع كه چنانچه مشخصات والدين درشناسنامه شخصي اشتباه باشددادخواست اثبات نسب است ونفي ولديااصلاح مشخصات والدين ازاداره حقوقي قوه قضائيه سئوال شده كه عين پرسش وپاسخ نقل مي شود.

برابرنظريه 1280/7 -30/3/62 سئوال- دربعضي ازشناسنامه هانام عموبجاي پدرياجدبجاي پدرياخاله ياعمه بجاي مادراشتباهاً ثبت گرديده وبعنوان اختلاف درنسب به دادگاه مدني خاص مراجعه مي نمايند .

درصورتيكه اختلافي درنسب نيست ودرواقع اصلاح شناسنامه محسوب است خواهشمنداست اعلام فرمائيد كه رسيدگي درصلاحيت دادگاه مدني خاص است يادادگاه عمومي

جواب – باتوجه به شق 2 ماده 3 لايحه قانون دادگاه مدني خاص كه مقررداشته رسيدگي به دعاوي راجع به نسب درصلاحيت دادگاه مدني خاص نبوده وعلي الاصول درصلاحيت دادگاه عمومي است. 

بديهي است چنانچه رسيدگي به موضوع درصلاحيت ثبت احوال( هيأت حل اختلاف ) باشد موضوع همانطوركه قبلاً اشاره شد، صلاحيت هيأتهاي حل اختلاف منحصر به رفع اشتباه مأموروياتكميل مشخصات نامعلوم است .

تفاوت دادخواست اصلاح مشخصات والدين باادعاي اثبات نسب ونفي ولد

1- مرجع صالح جهت رسيدگي به دادخواست اصلاح مشخصات والدين به استنادماده 4 (4) قانون ثبت احوال دادگاه محل اقامت خواهان است ولي دادخواست اثبات نسب ونفي ولدكه عموماً ثبت احوال خوانده

(4)

دعوي محسوب نمي شودوخوانده بايد والدين واقعي ياغير واقعي مندرج درشناسنامه ياوراث آنها به استنادماده 11- آيين دادرسي مدني دردادگاه محل اقامت خوانده طرح شودوچنانچه درموارداستثناهم والدين وهم اداره ثبت احوال محل صدورشناسنامه خوانده قرارگيردومحل اقامت هردوخوانده دردوحوزه قضايي دريك استان باشد بدليل رفع محضوروبعنوان رويه محاكم تجديد نظر دادگاه محل اقامت خوانده راصالح به رسيدگي دانسته اند وچنانچه محل اقامت خواتندگان دردوحوزه استانهاي متفاوت باشد تشخيص مرجع صالح ديوان عالي كشوراست كه عملاً تجربه اي دراين خصوص براي نگارنده حاصل نشده وبرابرماده 25آيين دادرسي مدني هرگاه سندثبت احوال درايران تنظيم شده باشد وذي نفع مقيم خارج ازكشورباشد رسيدگي بادادگاه محل صدورسندواگرمحل تنظيم سندواقامت خواهان هردوخارج ازكشورباشد رسيدگي به موضوع درصلاحيت دادگاه عمومي شهرستان تهران خواهد بود.

2- به استنادماده 4 قانون ثبت احوال و25 آيين دادرسي مدني ومواد 995 ( 5 ) و996 (6) قانون مدني مرجع صالح جهت رسيدگي به دادخواست اصلاح مندرجات اسنادسجلي محاكم حقوقي دادگاههاي عمومي است ولي رسيدگي به دادخواست اثبات نسب ونفي ولدبه استناد قانون اختصاص تعدادي ازدادگاههاي موجود به دادگاههاي موضوع اصل 21 قانون اساسي ( دادگاه خانواده ) مصوب 8/5/76 درصلاحيت دادگاههاي اختصاصي خانواده است .

3- مرجع تجديد نظر ازاحكام دادگاه درخصوص موضوع اصلاح شناسنامه دادگاههاي تجديد نظر استان ومرجع تجديد نظر احكام راجع نسب صادره ازدادگاههاي خانواده مستندبه مواد367 و368 قانون آيين دادرسي مدني چنانچه درفرجه ء قانوني اعتراض به آن نشده وقطعيت يافته باشد درمهلت مقررقابل فرجام خواهي درديوان عالي كشوراست . 

حسين نظري

   معاون حقوقي وسجلي اداره كل ثبت احوال استان كرمانشاه

(5)

منابع

1. ماده 1167 قانون مدني _ طفل متولداززناملحق به زاني نمي شود.
2. تبصره ماده 49 قانون مجازات اسلامي _ منظورازطفل كسي است كه به حد بلوغ شرعي نرسيده باشد.
3. تبصره ء ماده 1210 قانون مدني _  سن بلوغ درپسر 15 سال تمام قمري ودردختر9 سال تمام قمري
4. مهلت شكايت ازتصميمات هيأتهاي حل اختلاف وهمچنين رسيدگي به سايردعاوي راجع به اسنادسجلي بادادگاه محل اقامت خواهان است .
5. تغييرمطالبي كه دردفترسجل احوال ثبت شده است ممكن نيست مگربه موجب حكم محكمه
6. اگرعدم صحت مطالب كه به دايره سجل احوال اظهارشده درمحكمه ثابت گرددياهويت كسي كه دردفترسجل احوال به عنوان مجهول الهويه قيد شده است معين شودوياحكم فوت فرضي غايب ابطال گرددمراتب بايد دردفاترمربوطه سجل احوال قيد شود .

منبع:

http://www.nocr-ks.ir/article/EsbatNasab.htm

برچسب ها:اثبات‌, اصلاح مشخصات, شناسنامه, نسب, نفي ولد, والدين