اعمال مجازات تنها راه برخورد با جرایم نیست
اعمال مجازات تنها راه برخورد با جرایم نیست؛
سازوکارهای پیشگیری از جرم زورگیری
گروه حقوقی- جرم یک عمل عمدى و ارادى عليه قانون است بنابراین قابل حمايت نیست و مجرم بايد دستگير و مجازات شود. مجرمان در زمان‌های مختلف و با توجه به شرایط و اوضاع و احوال ممکن است به ارتکاب جرایمی خاص استقبال بیشتری نشان دهند. جرم‌شناسان به دولت‌ها توصیه می‌کنند در این وضع با مجرمان برخورد قاطع‌تر انجام دهند و از تخفیفات قانونی کمتر استفاده کنند.
برخي از جرايم در جامعه با توسل به زور و خشونت ارتكاب مي‌يابد که جرم قتل، ضرب و جرح نمونه بارز اين دسته از جرايم هستند. یکی از مهم‌ترین مصادیق این دسته از جرایم خطرناک، زورگيري يا سرقت مقرون به آزار است. اين جرم خشن مي‌تواند به صورت مسلحانه يا صرف توسل به زور و قدرت بدني و تهديد واقع شود. برخي از مصاديق اين جرم منجر به صدمه شديد به مالباخته و يا حتي مرگ وي مي‌شود.
قانونگذار ایران مجازات‌هاي سنگيني براي اين قبيل جرايم خشونت‌بار در قوانين موضوعه در نظر گرفته است. در صورتي که سرقت مسلحانه يا مقرون به آزار باشد، تا 10 سال حبس در انتظار مجرم است؛ و از آن مهمتر در صورتي كه ارتكاب اين جرم به حدي باشد كه امنيت مردم به خطر بيفتد و همراه با هراس عمومي باشد، مي‌تواند به عنوان «محاربه» تلقي شود. در اين وضع قانونگذار مجازات‌هاي سنگيني نظير اعدام زورگير را پيش‌بيني كرده است. قانون جديد مجازات اسلامي با اینکه رویکردی جدی به کاهش مجازات در جرایم سبک داشته، زورگیری را جرمی سنگین دانسته است و براساس آن مجازات سارق آزار‌دهنده، مسلح و يا محارب به هيچ عنوان قابل تعويق و تعليق نخواهد بود. به نظر می‌رسد رویکرد جدید قوه‌قضاییه مبنی برخورد شدید با این «جرم شبیه به جنایت» موثر واقع شده و نرخ ارتکاب به این جرم را کاهش داده است.
در حوزه جرايم نيز جرم‌شناسان با بررسي علت‌هاي وقوع جرم سعي مي‌كنند با تاثير گذاشتن بر آن از وقوع جرايم جلوگيري كنند. زورگيري نيز جرمي است كه از علت‌هاي مختلفي از جمله شرايط اقتصادي و اجتماعي نشات مي‌گيرد بنابراين با از بين بردن اين علت‌ها مي‌توان از وقوع زورگيري هم پيشگيري كرد. در ادامه به بررسي دقيق‌تر راهكارهاي پيشگيري از زورگيري پرداخته‌ایم.
زورگيري از جمله جرايم خشن است كه علاوه بر هزينه‌هاي مالي و جسمي بر قرباني جرم، با ايجاد ترس و وحشت در مردم، حس امنيت را در شهروندان متزلزل مي‌كنند. برخورد و مجازات مجرمان اگر چه ممكن است برخي از اين هزينه را جبران كند، نمي‌تواند وضعيت جامعه را به حالت قبل از ارتكاب جرم برگرداند.اما چگونه مي‌توان از زورگيري پيشگيري كرد؟
مبارزه با فقر
بنيادي‌ترين راه پيشگيري از وقوع جرم سرقت مقرون به آزار يا زورگيري، مبارزه با فقر است. در صورتي كه ريشه فقر در جامعه خشكانده شود، قطعا شاهد كاهش يا حتي عدم ارتكاب زورگيري در جامعه خواهيم بود. از ديگر اقدامات مربوط به اين بخش اشتغال‌زايي، كاستن از فاصله طبقاتي و مبارزه با حاشيه‌نشيني است.
پيشگيري وضعي
از سوي ديگر، راه‌هاي مقطعي نيز براي پيشگيري از پديده زورگيري وجود دارد که اين تدابير تحت عنوان پيشگيري وضعي از جرم شناخته مي‌شوند. به عنوان مثال قرار دادن حفاظ و ديگر موارد ايمني براي ضد سرقت كردن مناطق مسكوني از جمله اين راه‌كارهاست. همچنين در مورد شيوه‌هاي ارتكاب جرم سرقت مسلحانه و زورگيري بايد از طريق رسانه‌هاي گروهي به مردم اطلاع‌رساني شود. برای نمونه قربانيان بالقوه باید بدانند در صورتي كه توان مقاومت در برابر خواسته زورگير يا رهايي از دست وي را داشته باشند، بهتر است در اين خصوص اقدامات لازم را صورت دهند اما در صورتي كه توان مقاومت نداشته باشند و خطر جاني آنها را تهديد کند، ناگزير بايد به خواسته زورگير تن دهند و پس از آن موضوع را از طریق مراجع انتظامی و قضایی پیگیری کنند. همچنین کارآگاهان پلیس می‌گویند، شهروندان حتی‌الامکان از همراه داشتن اشیای قیمتی خودداری و سعی کنند در کوچه‌های خلوت تردد نکنند، از افراد مشکوک فاصله بگیرند و در خیابان‌های خلوت از پاسخگویی به افراد مشکوک خودداری کنند.
مشاركت مردمي
يكي از مهم‌ترين عوامل پيشگيري از وقوع جرم زورگيري به خصوص در خيابان‌ها و معابر مشاركت مردمي است این در حالی است که دیده می‌شود، در برخی موارد، زماني كه جرمي مانند زورگيري در خيابان اتفاق مي‌افتد، ساير افراد حاضر در صحنه جرم به جاي ياري رساندن به قرباني جرم صرفا نظاره‌گر وقوع جرم هستند. براي اصلاح اين وضع، بايد از طريق فرهنگ‌سازي و اطلاع‌رساني، حس مشاركت و مسئوليت مردم در برابر يكديگر افزايش پيدا كند زیرا در صورت افزايش اين احساس مهم در شهروندان مي‌توان اميد به كاهش وقوع موفقيت‌آميز جرم زورگيري در اجتماع داشت.
رسیدگی سریع مراجع قضایی راه‌حل ديگر برای برخورد با جرايم خشن نظير زورگيري این است که مراجع قضایی و ضابطان دادگستری با سرعت به پروندههای قضايي مربوط به این دسته از جرايم رسیدگی کنند؛ به این معنا که بايد جمع‌آوری دلايل حفظ آثار جرم به سرعت انجام شود و در سریع‌ترین زمان ممکن نیز نسبت به صدور کیفرخواست علیه مجرمانی که مرتکب جرايم خشن شده‌اند، اقدامات لازم صورت گیرد. دادگاه‌ها باید خارج از نوبت به پروندههای جرايم خشن رسیدگی و احکام آن را نيز در ملأ عام اجرا کنند تا مردم شاهد باشند، کسانی که دست به چنین اعمالی می‌زنند، به مجازات سختي محكوم خواهند شد. زماني كه مرتكبان احتمالي اين قاطعيت و سرعت را در رسيدگي به پرونده‌هاي قضايي مربوط به جرم زورگيري را مشاهده كنند، احتمال منصرف شدن آنها در ارتكاب جرم مذكور در آينده بيشتر خواهد شد.
تشديد مجازات
مجازات قطعي و سريع مجرمان اين پيام را براي مجرمان بالقوه به همراه دارد كه در صورت ارتكاب جرم بدون اتلاف وقت مجازات خواهند شد بنابراين هزينه ارتكاب جرم براي مجرم بالا مي‌رود و مجرم بالقوه از به فعليت رساندن انگيزه‌هاي مجرمانه خود منصرف مي‌شود.
راهزنی زورگیری و محاربه جرایمی شبیه به هم هستند بنابراین اقدامات انجام گرفته برای پیشگیری از آنها به هم نزدیک است. اما سوالی که پیش می‌آید این است که چه تفاوتی بین راهزنی و سرقت توام با آزار وجود دارد؟ هر دوی این جرایم ممکن است توسط قاضی بر عمل زورگیری تطبیق داده شوند و مرتکب هر دوی این جرایم نیز با وجود شرایطی محارب خواهد بود و به دار مجازات آویخته خواهد شد. برای یافتن پاسخ این سوال به چند نکته توجه کنید. نخست، اینکه برای اینکه کسی را به دلیل سرقت مقرون به آزار، محارب بدانیم حتما دو شرط لازم داریم:1- حمل اسلحه 2- ارعاب و ترساندن مردم. دوم هم اینکه در هر دوی جرایم فوق امکان حصول این دو شرط مهیاست. اما نکته مهم اینجاست که وقتی از راهزنی صحبت می کنیم عنصر اصلی آن اخذ به قوه است که فرهنگ عامه ایران به درستی آن را در قالب زورگیری بیان کرده است. راهزن در واقع مستوجب حد است که یکی از این حدود قتل خواهد بود البته در این جرم اگر مرتکب بتواند شرایط خفیف شدن جرم را اثبات کند مستوجب تعزیر می شود. ولی وقتی از سرقت توام با آزار صحبت می کنیم فرض اولیه عدم ارعاب و عدم حمل اسلحه است و زمانی که این دو ثابت شوند می‌توان مرتکب را محارب اطلاق کرد.
منبع:http://hemayat.net/news/hoghughi6.htm
روزنامه حمایت
برچسب ها:جرایم, جرم, جرم زورگیری, جرم زورگیری, زورگیری