حقوق خانواده در اسلام
« حقوق خانواده در اسلام » خانواده های امت اسلامی را منظم تر و محکم تر سازد ، روابط آزاد بین را ممنوع کرده و به شدت با آن مخالفت کرده است . اسلام ضمن اصرار بر ازدواج زن و مرد بر موضع همسنگی و کفویت این دو تاکید فراوان دارد . 9 – شرایط نکاح منقطع را شرح دهید ؟ در نکاح منقطع باید مدت آن معین شود و در پایان مدت نکاح خود به خود منحل خواهد شد . همچنین مهریه به زن تعلق می گیرد .
زن نمی تواند تقاضای نفقه کند مگر اینکه شرط کند و در صورت فوت زن و شوهر از یکدیگر ارث می برند خواستگاری و نامزدی 1 – خواستگاری چیست ؟ مقدمه ازدواج ، خواستگاری است . خواستگاری یعنی تقاضای ازدواج یک مرد از یک زن ، هر چند تقاضای ازدواج از جانب زن از مرد غیر قانونی نیست . 2 – دوران نامزدی را شرح دهید ؟ دورانی که دختر و پسر آمادگی خود را برای تشکیل زندگی مشترک خانوادگی اعلام می کنند اصطلاحا دوران نامزدی می گویند . در این دوران نامزدها از نظر شرعی نسبت به یکدیگر نامحرم هستند و تا زمانیکه عقد ازدواج بسته نشود هیچگونه رابطه حقوقی بین آنها وجود ندارد . 3 – آثار بر هم زدن نامزدی را توضیح دهید ؟ قانون مدنی با احترام به حقوق انسانها نامزدی را تنها یک وعده ازدواج شمرده و اجازه داده که طرفین تا قبل از بسته شدن عقد در صورت تمایل نامزدی را بر هم بزنند . بنابراین حتی در صورتی که یکی از نامزدها بدون دلیل نامزدی را بر هم زند نامزد دیگر نمی تواند او را وادار به ازدواج کند . قانون مدنی به وضوح اعلام کرده که خواستگاری و نامزدی صرفا یک اعلام ساده و یک قول اخلاقی است و خسارتی که از بر هم زدن نامزدی به فرد وارد می شود بیشتر خسارت معنوی و صدمات عاطفی است که قابل جبران نیست . 4 – وضعیت هدایا پس از بر هم زدن نامزدی چگونه است ؟ ممکن است در دوران نامزدی هر یک از نامزدها به نامزد دیگر هدایایی داده می شود و یا نامه هایی رد و بدل کرده باشند در صورت بر هم زدن نامزدی قانون مدنی وضعیت نامه ها و هدایا را نیز تعیین کرده است . هدایای رد و بدل شده باید به صاحب آن پس داده شود چون هدایا به منظور انجام وصلت داده شده است پس از به هم خوردن نامزدی دیگر دلیلی برای نگه داشتن آنها وجود ندارد . 5 – علت ارائه گواهی پزشک قبل از ازدواج چیست ؟ عدم ابتلا به بیماری مسری و داشتن سلامت از شرایط درستی عقد ازدواج نیست لیکن قانون مدنی هم از نظر رعایت بهداشت عمومی و هم راهنمایی زوجین مقرر می دارد : « هر یک از طرفین می تواند از همسر آینده خود تقاضا کند گواهی پزشک مبنی بر سلامت و عدم ابتلا به یکی از امراض مهم مسری مانند : سیفیلیس ، سوزاک ، سل و ایدز را ارائه دهد » . طبق قانون ارائه گواهی پزشک قبل از ازدواج برای طرفین الزامی است و سردفتران ازدواج مکلف هستند قبل از انجام مراسم عقد این گواهی را مطالبه کنند . « حقوق خانواده در اسلام » فصل پنجم : انعقاد ازدواج 1 – شرایط مربوط به طرفین عقد به چند دسته تقسیم می شوند ؟ الف ) شرایط مثبت ب ) شرایط منفی 2 – شرایط مثبت را نام ببرید ؟ شرایط است که وجود آن برای درستی و صحت نکاح لازم است و عبارتند از : 1 – اختلاف جنس 2 – شرایط سن 3 – شرط اجازه پدر 4 – شرظ سلامت عقل 3 – شرط اجازه پدر را توضیح دهید ؟ ازدواج دختری که هنوز شوهر نکرده اگر چه به سن بلوغ هم رسیده باشد مشروط به اجازه پدر یا جد پدری اوست گر چه ازدواج یک زن و مرد باید با قصد و رضایت و توافق آن دو صورت گیرد اما تاکید قانون بر اجازه پدر یا جد پدری به واسطه عشق و علاقه ای است که والدین به فرزندان خود دارند . آنها به دلیل تجربه و شناخت خود از زندگی و نیز به واسطه همبستگی افراد خانواده و ارتباط خونی و احساسی که نسبت به یکدیگر دارند ، در مورد ازدواج فرزندان خود و انتخاب همسر از سوی آنان ، احساس مسئولیت می کنند . از این رو اجازه پدر از طرفی برای حمایت از دختر است و از طرف دیگر برای تایید شخصی که به عنوان داماد خانواده ، پس از ازدواج عضوی از خانواده خواهد شد . اختیار پدر از نظر قانون ، محدود به مصلحت فرزند است و از این جهت تفاوتی بین دختر و پسر صغیر وجود ندارد . 4 – سفیه کیست ؟ آیا ازدواج سفیه درست است ؟ از نظر قانونی ، افرادی را که قادر به اداره اموال خویش نیستند و به عبارت دیگر صلاح خویش را تشخیص نمی دهند و دست به معاملات غیر عاقلانه می زنند اصطلاحا « سفیه » می گویند . حقوقدانان ازدواج سفیه را صحیح می دانند و به قانون مدنی استناد می کنند که در شرایط اهلیت زوجین اشاره ای به لزوم رشد نکرده است و می گوید عاقد باید عاقل و بالغ و قاصد باشد . لیکن در توافق نسبت به مهر سفیه آزاد نیست و باید با اجازه ولی یا قیم او باشد زیرا به طور مستقیم با اموال او ارتباط دارد و میزان مهر نیز با رضای زوجین معین می شود نه حکم قانون . 5 – مشکلاتی را که بیمار روانی قبل و بعد از ازدواج ایجاد میکند نام ببرید ؟ اول : اگر جنون و بیماری شخص مسلم باشد ازدواجش به علت نداشتن اراده صحیح درست نیست . حال اگر شخصی از وضعیت روانی شخص مجنون آگاهی داشته باشد و با وی ازدواج کند ، نمی تواند اعتراض کند . دوم : ممکن است شخص ندانسته با کسی ازدواج کند که در زمان عقد ازدواج دچار جنون بوده است . در صورتی بیماری وی قابل معالجه نباشد . همسر شخص دیوانه می تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای فسخ ازدواج کند . سوم : اگر زن و مرد هنگام ازدواج عاقل باشند اما پس از ازدواج یکی از آنان دچار جنون شده در اینصورت بین حالتی که شوهر دیوانه شود و حالتی که زن دیوانه شود تفاوت وجود دارد . اگر شوهر پس از ازدواج دیوانه شود زن می تواند به دادگاه مراجعه و درخواست « فسخ » ازدواج نماید . دادگاه پس از بررسی در صورتی که جنون شوهر را مسلم و محرز تشخیص دهد ، رای فسخ ازدواج می دهد . اما اگر زن دچار جنون شود چون اختیار طلاق با مرد است نیازی به فسخ ندارد و مرد می تواند در دادگاه یکی از دلایل درخواست طلاق را جنون زن عنوان کند . 6 – شرایط منفی یا موانع عقد ازدواج را تعریف کنید و آنها را نام ببرید ؟ موانع ازدواج را شرایط منفی ازدواج نیز می نامند . شرایط منفی شرایط اجتماعی یا طبیعی موجود بین یک زن و مرد است که وجود آن شرایط مانع از ازدواج آن دو نفر است . این موانع عبارتند از : خویشاوندی یا قرابت در حدود معین ، ممنوعیت ازدواج با زن شوهر دار یا زنی که در عده شوهر قبلی است . عده زن ، ازدواج با زن سه طلاقه و نه طلاقه ، احرام ، کفر ، لعان ، ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی و … 7 – خوشاوندی چند گونه است ؟ خویشاوندی بر سه گونه است : الف ) خویشاوندی نسبی ب ) خویشاوندی سببی ج ) خویشاوندی رضاعی 8 – دلایل ممنوعیت ازدواج با خویشان را توضیح دهید ؟ دلیل اول : عامل زیستی است که مربوط به ساختمان جسمی و روحی انسان است . امروزه این عقیده وجود دارد که ازدواج کسانیکه از یک خون هستند منجر به ضعف نژاد می شود . دلیل دوم : از نظر روحی ، علاقه و تمایل جنسی خویشان نزدیک که دائما با هم زندگی می کنند به قدری ضعیف است که ممکن است پس از مدتی به کلی از بین برود و این امر با بقای خانواده منافات دارد . دلیل سوم : به عقیده بشر دوستان و مصلحین برای اینکه دوستی و محبت بین مردم حکمفرما شود خانواده ها و اقوام مختلف باید بیشتر با هم بیامیزند و یکی از وسایل برقراری ارتباط و دوستی و محبت خویشاوندی و دیگری ازدواج است . 9 – خویشاوندی نسبی را تعریف کنید ؟ خویشاوندی نسبی عبارت است از خویشاوندی که از تولد یکی از دیگری حاصل شود و یا دو نفر که از یک منشا بوجود آمده باشند . 10 – خویشاوندی سببی را تعریف کنید ؟ خویشاوندی ، ممکن است ناشی از ازدواج باشد ، این خویشاوندی را سببی می گویند . کسانی را که ازدواج با آنها به این دلیل ممنوع است محرمات سببی می گویند . 11 – خویشاوندی رضایی را تعریف کنید ؟ رضاع به معنی شیر خوردن است . خویشاوندی رضاعی یعنی خویشاوندی که بین طفل شیر خوار و زنی که او را شیر داده است و بین هر یک از آنها با خویشان دیگر پیدا می شود . 12 – آثار خویشاوندی را نام ببرید ؟ الف ) خویشاوندان نسبی از هم ارث می برند و توارث به ترتیب طبقات در درجه ها روشن می شود . ب ) خویشاوندان نسبی که در خط مستقیم قرار دارند مکلف به انفاق یکدیگر هستند . ج ) محل اقامتگاه پدر ، اقامتگاه اطفال است و نام خانوادگی پدر و تابعیت پدر نیز به فرزندان تحمیل میشود . د ) بعضی از خویشاوندان نسبی نمی توانند با هم ازدواج کنند . یعنی ازدواج با پدر و مادر و خواهر و برادر و عمه و عمو و خاله و دایی ممنوع است . 13 – موانع ازدواج را نام ببرید ؟ 1 – ممنوعیت ازدواج با زن شوهر دار یا زنی که در عده شوهر قبلی است . 2 – عده رن 3 – ازدواج با زن سه طلاقه و نه طلاقه 4 – لعان 5 – محرومیت ازدواج در حال احرام در حج 6 – ممنوعیت ازدواج زن مسلمان با مرد غیر مسلمان ( کفر ) 7 – ممنوعیت ازدواج زن ایرانی یا تبعه خارجی . 14 – دلیل ممنوعیت ازدواج با زنی که در عده شوهر قبلی است را شرح دهید ؟ طبق قانون مدنی ، یکی از شرایط درستی ازدواج ، شوهر نداشتن زن است . بنابراین اگر مردی زنی را که همسر مرد دیگری است به عقد ازدواج خود در آورد ، این نکاح باطل است و در این مورد فرقی بین نکاح دائم یا منقطع نیست . این حکم در مورد زنی که در عده شوهر قبلی است نیز جاری است . در این موارد علاوه بر اینکه زن و مرد از ازدواج با یکدیگر محروم می شوند قانون مجازاتهای شدیدی نیز برای آنها مقرر داشته است . 15 – عده را تعریف کنید ؟ عده ، عبارت است از مدتی که تا انقضای آن ، زنی که عقد ازدواج او منحل شده است ، نمی تواند شوهر دیگری اختیار کند . 16 – دلایلی را که زنان باید عده نگه دارند بیان کنید ؟ به دو دلیل ، زنان عده نگه می دارند : 1 – برای جلوگیری از اختلاط نسل 2 – بواسطه احترام به شخص متوفی 17 – عده بر چند قسم است نام ببرید ؟ الف ) عده وفات ب ) عده طلاق و توابع آن طبق قانون عده وفات چهار ماده و ده روز است مگر اینکه زن حامله باشد که در اینصورت عده وفات تا موقع وضع حمل است . 18 – محرم کیست ؟ محرم ، شخصی است که مطابق شرع ، تشریفات معینی را برای زیارت خانه خدا انجام میدهد . 19 – زن ایرانی تحت چه شرایطی می تواند با تبعه خارجی ازدواج کند ؟ اگر زن ایرانی قصد ازدواج با یک تبعه خارجی را داشته باشد ، باید از دولت اجازه بگیرید . حتی اگر هیچ منع قانونی مثل ( کفر ، احرام ، قرابت و … ) هم برای ازدواج وجود نداشته باشد . علت این ممنوعیت این است که زن ایرانی پس از ازدواج با مرد خارجی ، ملیت ایرانی خود را از دست میدهد و به تابعیت دولت متبوع شوهر در می آید . 20 – مهمترین شرایط عقد ازدواج را نام ببرید ؟ 1 – قصد یا اراده 2 – رضایت طرفین 21 – عقد ازدواج با چه الفاظی واقع می شود ؟ هر چند عقد ازدواج از عقود تشریفاتی است لیکن به کار بردن الفاظ معینی برای عقد ازدواج ضرورتی ندارد در قانون مدنی نیز به کار بردن لفظ خاصی شرط نشده بلکه تاکید بر این است که طرفین باید قصد ازدواج داشته باشند و به طریقی که در آن تردید نباشد این قصد را اظهار نمایند . در عمل به کار بردن الفاظ عربی رعایت شده و صیغه عقد معمولا به زبان عربی جاری شود . 22 – اگر شرایط مثبت ازدواج موجود باشد و مانعی هم در کار نباشد ازدواج بین دو نفر ممکن می شود؟ از قدیم در ایران رسم بوده که توافق زن و مرد برای ازدواج به صورت نوشته ای منعکس می شد که به آن قباله ازدواج می گویند . 23 – برای ثبت ازدواج چه مدارکی لازم است ؟ نام ببرید ؟ 1 – شناسنامه 2 – اجازه اولیای زن در موردی که این اجازه لازم است . 3 – سندی که دلیل بر فوت شوهر باشد در مورد زنی که همسرش فوت شده و قصد ازدواج مجدد دارد و طلاق نامه ، در مورد زن مطلقه . 4 – اجازه دولت در مورد ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی 5 – وکالت نامه ، در صورتی که عقد به وسیله وکیل انجام میگیرد . 6 – گواهی پزشک مبنی بر نداشتن بیماریهای مسری . 24 – شرایط ضمن عقد را توضیح دهید ؟ طرفین عقد ازدواج می توانند در ضمن عقد هر شرطی که مخالف متقاضی عقد مزبور نباشد ، قرار دهند مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر ، زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء ظن یا سوء رفتاری نماید که زندگی آنها با یکدیگر غیر قابل تحمل باشد زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که پس از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهایی خود را مطلقه سازد . 25- چهار شرط از شرایط 12 گانه طلاق را نام ببرید ؟ 1 – سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید . 2 – ابتلا زوج به امراض صعب العلاج ، به نحوی که دوام زناشویی برای زوجه مخاطره آمیز باشد . 3 – جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد . 4 – عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی حیثیت زوجه باشد . در مورد این شرط در صورتی که مردی شغل نامناسبی دارد و حاضر نیست برای حفظ شرافت خانوادگی از آن صرفنظر کند ، زن باید از همسرش شکایت کند که شغل نامناسبی دارد و از راه شرافتمندانه امرار معاش نمی کند . « حقوق خانواده در اسلام »
فصل ششم : آثار ازدواج 1 – علت دخالت دولت در تنظیم روابط زن و شوهر چیست ؟ دخالت دولت در تنظیم روابط زن و شوهر بواسطه جنبه اجتماعی نهاد خانواده است . زیرا ازدواج تنها به زن و شوهر محدود نمی شود بلکه فرزندان ناشی از ازدواج را نیز در بر می گیرد و چون خانواده هسته مرکزی اجتماع و پایه آن است وجود خانواده های مستحکم و با ایمان سبب استحکام جامعه و برقراری نظم و امنیت در اجتماع خواهد شد . از این رو به سبب اهمیت نهاد خانواده ، قانون گذار در تنظیم روابط زن و شوهر مداخله کرده و نظم آن را خود به عهده گرفته است . 2 – جنبه های عقد ازدواج را نام ببرید ؟
ازدواج دارای دو جنبه مالی و غیر مالی است . 3 – جنبه مالی ازدواج را توضیح دهید ؟ نفقه و مهریه از جمله امور مالی و همکاری زن و شوهر در تحکیم مبانی خانواده است . در روابط مالی زن و شوهر ، شوهر مکلف است که مهریه همسر خود را بپردازد و زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند . شوهر موظف است مخارج زندگی همسر و خانواده خود را حدود متعارف و با توجه به وضعیت اجتماعی همسر تامین کند و زن قانونا وظیفه ندارد در تامین مخارج زندگی مسئولیتی بر عهده بگیرد . حتی اگر زن جهیزیه به خانه شوهر ببرد به مالکیت شوهر در نمی آید و متعلق به خود اوست . 4 – اساس تشکیل خانواده بر چه پایه ای استوار است ؟ اساس تشکیل خانواده بر پایه مودت و علاقه و روابط عاطفی و انسانی زن و مرد استوار است . 5 – تکلیف زن در مقابل شوهر چیست ؟ تمکین از تکالیف مخصوص زن نسبت به شوهر است . تمکین در لغت به معنی تن در دادن است و از نظر حقوقی ، دارای دو معنی عام و خاص است . تمکین به معنی عام یعنی اینکه زن ضمن انجام وظایف خود نسبت به همسر ریاست شوهر را در اداره امور مالی و اخلاقی خانواده و تربیت فرزندان بپذیرد و در حدود قانون و به طور متعارف از او اطاعت کند . همچنین زن باید در رفت و آمدها و معاشرت ها و دوستی ها نظر شوهر را مراعات کند . تمکین به معنی خاص مربوط به رابطه زن و شوهر است . انسان در عین حال که یک موجود اجتماعی است یک موجود زیستی نیر هست و بدین لحاظ دارای علایق و تمایلات جنسی است که باید ارضاء شود . قانونگذار زن و شوهر را مکلف به حسن معاشرت کرده است . 6 – ناشزه کیست ؟ در صورتی که زنی بدون هیچ دلیلی از همسر خود تمکین نکند در اصطلاح حقوقی وی را ناشزه می نامند . زن ناشزه حق مطالبه نفقه از همسرش را ندارد و مرد می تواند به دادگاه مراجعه کرده و الزام او را به تمکین بخواهد . 7 – زن و شوهر چه حقوقی و تکالیفی در مقابل یکدیگر دارند ؟ 1 – حسن معارشرت 2 – سکونت مشترک 3 – معاضدت و همکاری در تحکیم مبانی خانواده و تربیت اولاد . 8 – مفهوم حسن معاشرت را توضیح دهید ؟ هنگامیکه زن و مردی ازدواج می کنند در حقیقت پیمان می بندند که در غم و شادی ، سلامتی و بیماری شریک یکدیگر و در همه مراحل زندگی ، غمخوار و پشتیبان هم باشند . درست است که زن و مردی که ازدواج می کنند دارای دو فرهنگ و دو شخصیت متفاوت هستند و ممکن است در بسیاری از موارد با یکدیگر اختلاف نظر و سلیقه داشته باشند لیکن با کمی گذشت که لازمه زندگی خانوادگی است می توانند اختلاف نظرها را کنار گذاشته و با هم هم عقیده شوند . تعادل در زندگی مشترک هنگامی به وجود می آید که روابط دو سویه زن و شوهر بر پایه های عاطفی ، عقلایی و اخلاقی استوار باشد . 9 – مفهوم سکونت مشترک را توضیح دهید ؟ هدف از ازدواج و تشکیل خانواده پاسخ به غریزه و فطرت ایجاد کانونی امن و آرام ، برقراری عشق و مودت و داشتن فرزند ، حفظ عفت و اخلاق حسنه و کمک به رشد و تکامل زن و شوهر است . رسیدن به این اهداف با جدایی زن و شوهر امکان پذیر نیست ، از نظر قانونی زنی که از ایفای وظیفه زناشویی خود خودداری کند مستحق نفقه نخواهد بود . شوهر مکلف است زنش را در خانه خود بپذیرد و یا مسکنی برای او تهیه کند و زن مکلف است در خانه شوهر زندگی کند مگر اینکه در مورد سکونت در مسکن جداگانه با یکدیگر توافق کرده باشند . 10 – در صورتی که مرد ترک خانه و خانواده کند ، تکلیف زن چیست ؟ در صورتی که مرد ترک خانه کند و خانوداه را رها سازد و حاضر به سکونت مشترک با زن نباشد زن می تواند درخواست طلاق کند . 11 – برای تحکیم مبانی خانواده چه وظیفه ای بر عهده زن و شوهر است ؟ باید در اداره امور زندگی با یکدیگر همکاری کنند و با کمک و همکاری هم ، مسوولیت تربیت و نگهداری فرزندان را به عهده بگیرند و زمینه مساعدی برای رشد جسمی و معنوی آنان فراهم آورند . زن و شوهر مکلف هستند در هنگام بیماری و درماندگی و گرفتاری از یکدیگر مراقبت کنند و یار و غمخوار هم باشند و طبعا وظیفه ای که زن و شوهر در مقابل یکدیگر و فرزندان بر عهده دارند وظیفه ای اخلاقی است . 12 – حقوق و تکالیف شوهر را شرح دهید ؟ سرپرستی و ریاست شوهر بر خانواده : قانون مدنی بر ایجاد کانون خانوادگی گرم و آرامی تاکید دارد که اساس آن بر سرپرستی و ریاست شوهر و پدر ر خانواده استوار باشد . با توجه به اینکه هر اجتماعی باید یک سرپرست داشته باشد تا کارها را هماهنگ سازد و مشکلات را از پیش پا بردارد و تصمیم نهایی را بگیرد ، خانواده هم به عنوان کوچکترین واحد اجتماع ، نیاز به سرپرستی دلسوز دارد که برای حفظ منافع و مصالح خانواده تلاش کند و در صورت بروز اختلاف سلیقه در مورد مسائل زندگی ، نظر نهایی را بدهد . 13 – آثار یاست شوهر بر خانواده را شرح دهید ؟ 1 – تمکین : نتیجه ریاست مرد بر خانواده این است که در اختلاف سلیقه ها زن باید نظر شوهر را بپذیرد البته مرد نباید از اختیار خود سوء استفاده کند . 2 – تعیین مسکن خانواده : محل سکونت خانواده را مرد تعیین میکند و زن تابع اراده اوست . لیکن زن و شوهر می توانند هنگام عقد یا پس از آن محل سکونت را با توافق یکدیگر انتخاب کنند و یا تعیین آن را به زن واگذار کنند . 3 – مخالفت شوهر با شغل زن : شوهر می تواند زن خود را از کاری که با مصالح خانوادگی یا حیثیت زن یا شوهر سازگاری نداشته باشد منع کند . 4 – ولایت بر فرزندان : نگاهداری و تربیت فرزندان یک خانواده : وظیفه پدر و مادر است اما تا زمانیکه فرزندان به سن قانونی نرسیده باشند اداره دارایی آنها با پدر است و مادر هیچگونه اختیاری در این مورد ندارد . 5 – نام خانوداگی : از زمانیکه همه مردم دارای شناسنامه شدند ، دختری که ازدواج می کند می تواند نام خانوادگی شوهر را به تنهایی یا در کنار نام خانوادگی خود به کار ببرد . 6 – تابعیت : هرگاه زن ایرانی بخواهد با مردی خارجی ازدواج کند ، اولا نباید موانعی را که برای ازدواج بر شمردیم داشته باشد و ثانیا باید اجازه مخصوصی تحت عنوان « پروانه زناشویی » از وزارت کشور بگیرد . 14 – مهر را تعریف کنید ؟ مهر یا صداق عبارت از مالی است که به سبب وقوع عقد نکاح شوهر به مالکیت زن در می آورد یا پرداخت آن را به محض مطالبه زن بر عهده ( ذمه ) خود می پذیرد . هر چند در عمل مطالبه مهر در دوران ازدواج مرسوم نیست لیکن با توجه به اینکه در قوانین ما ، حقوق و تکالیف زن و شوهر یکسان نیست و طبق قانون اختیار طلاق در دست شوهر است وجود مهریه لازم بوده و به عنوان تضمین بقای ازدواج برای زن محسوب می شود . 15 – مشخصات مهر را نام ببرید؟ 1 – مهر باید ارزش مالی داشته و قابل تملک نیز باشد . 2 – مهر باید معلوم و معین باشد یعنی زن و مرد به آن آگاهی داشته باشند . 3 – زن و مرد باید با توافق یکدیگر مقدار مهر را تعیین کنند . 4 – اگر در عقد نکاح شرط شود که در صورت عدم تادیه مهر در مدت معین نکاح باطل خواهد بود نکاح و مهر صحیح ولی شرط باطل است . 5 – به محض وقوع عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در آن بنماید و در صورتی که در قباله ازدواج عبارت « عندالمطالبه » در مواردی که مهر پول یا طلاست قید شود زن می تواند هرگاه که بخواهد آن را مطالبه نماید . 16 – حق حبس را شرح دهید ؟ به مجرد عقد ، زن مالک مهر میشود و می تواند آن را از شوهر مطالبه کند و در صورت امتناع شوهر حتی می تواند با رجوع به دادگاه به طریق قانونی مهریه خود را طلب کند به عنوان ضمانت اجرای این حق ، قانون به زن حق داده تا زمانی که مهر خود را ردیافت نکرده از تمکین خودداری نماید این حق به حق حبس معروف است . 17 – شروط « حق حبس » را شرح دهید ؟ شرط اول : مهر زن باید حال باشد یعنی مدت دار نباشد و به مجرد عقد قابل وصول باشد بنابراین اگر مدت دار باشد حق حبس ندارد . شرط دوم : در صورتی که زن قبل از دریافت مهر از شوهر تمکین کند ، حق حبس او ساقط می شود منتهی حق مطالبه مهر او از بین نمی رود . شرط سوم : فرق نمی کند که شوهر ثروتمند باشد یا نباشد در هر صورت زن حق حبس دارد . شرط چهارم : در صورتیکه زن از حق حبس خود استفاده کند و از همسرش تا وصول مهر تمکین نکند و از انجام وطایف زناشویی خودداری کند ناشزه محسوب نمی شود و مستحق نفقه نیز هست . 18 – مهر المسمی را تعریف کنید ؟ مهری است که در سند ازدواج ثبت شده است و مهر باید مالیت داشته باشد و معلوم و معین باشد و غیر عقلایی و غیر شرعی هم باشد . 19 – مهر المثل را تعریف کنید ؟ در صورتیکه زن و شوهری ضمن عقد میزان و نوع مهر به توافق نرسند و یا مهری معین کنند که فاقد اوصاف شرعی و قانونی باشد ، در صورت انحلال نکاح ، قانون مدنی زن را مستحق مهرالمثل می داند . برای تعیین مهر المثل باید وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات از جمله وضعیت فردی و تحصیلات وی نسبت به کسانی که از نظر اجتماعی همشان او هستند در نظر گرفته شود . 20 – مهر المتعه را تعریف کنید ؟ اگر مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر پیش از تعیین مهر و پیش از آمیزش ، بخواهد زن خود را طلاق دهد ، زن مستحق مهرالمتعه است برای تعیین مهر المتعه حال مرد از حیث غنا و فقر ملاحظه می شود . 21 – نفقه چیست ؟ نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث البیت که به طور متعارف متناسب با وضعیت زن باشد و خادم در صورت عادت زن به داشتن خادم یا احتیاج او بواسطه مرض یا نقصان اعضاء . 22 – میزان نفقه چگونه تعیین می شود ؟ از نظر قانونی ، نفقه زن متناسب با وضعیت زن تعیین شده و توانایی مالی مرد در نظر گرفته نمی شود هر چند قانون ایران فقط شوهر را عهده دار تامین نیازهای زندگی می شناسد . لیکن توجه به تحولات اجتماعی و اقتصادی امروزی حتی نقش زن و مرد در خانواده تغییر کرده است . در اکثر جوامع زن نیز مانند مرد ، در بیرون از خانه و یا در مزرعه و یا در خانه به فعالیت می پردازد و به زندگی اقتصادی خانواده بین زن و مرد تعادل بیشتری پیدا کرده است . 23 – تکلیف شوهر به دادن نفقه زن اختیاری است یا قانونی ؟ توضیح دهید ؟ تکلیف شوهر به دادن نفقه زن ، یک تکلیف قانونی است بنابراین در صورتیکه شوهر از پرداخت نفقه زن علیرغم داشتن استطاعت مالی خودداری کند ، زن می تواند از او شکایت کند . در صورتیکه زن با شوهر سازگاری داشته باشد و مرد هم توانایی مالی داشته باشد و مرد هم توانایی مالی داشته باشد ولی نفقه زن را ندهد ، زن می تواند شکایت کند و دادگاه با توجه به وضعیت زن میزان نفقه را معین کرده و شوهر را محکوم به پرداخت آن می کند . 24 – نفقه زن و فرزندان در صورت ورشکستگی شوهر مقدم بر طلب کاران است . 25 – ناشز کیست ؟ شوهری که حق ناشی از نکاح را که برای زوجه حاصل شده ایفا نکند ناشز گویند . این حقوق عبارت است از دادن نفقه و کسوه و حسن سلوک . 26 – آیا بردن جهیزیه به خانه شوهر یک وظیفه قانونی است ؟ از نظر حقوقی زن اجباری در تهیه و بردن جهیزیه به خانه شوهر ندارد و شوهر پس از ازدواج مالک جهیزیه نمی شود بلکه به طور متعارف می تواند از این وسایل استفاده کند و از منافع آن بهره مند شود . « حقوق خانواده در اسلام » فصل هفتم: فسخ ازدواج 1 – فسخ ازدواج را تعریف کنید ؟ در قانون مدنی به پیروی از فقه اسلامی در مواردی بدون آنکه نیازی به طلاق باشد می توان ازدواج را منحل کرد . این موارد را فسخ ازدواج می نامند . 2 – آیا موارد فسخ نکاح در قانون مشخص شده است ؟ قانونگذار موارد فسخ ازدواج را به طور صریح در قانون مشخص کرده است . در قانون مدنی ، جنون هر یک از زن و مرد و عیبهای خاصی در مرد و عیبهای خاصی در زن از موجبات حق فسخ ازدواج است . البته در صورتی حق فسخ ایجاد می شود که عیب هنگام عقد مخفی باشد زیرا اگر کسی علیرغم دانستن عیب طرف دیگر به همسری او راضی شده باشد قانونا حق فسخ ازدواج را ندارد . 3 – شرایط فسخ ازدواج را بیان کنید ؟ 1 – فسخ ازدواج نیازی به رضایت طرفین ندارد و کسیکه حق فسخ داشته باشد می تواند آن را انجام دهد . فسخ کننده باید عاقل و بالغ و رشید باشد به همین دلیل فسخ ازدواج مجنون با ولی و قیم اوست . 2 – فسخ ازدواج نیازی به تشریفات خاص ندارد لیکن در عمل برای آنکه ثابت شود فسخ کننده بر حق بوده و تصمیم درست گرفته است ، مراجعه به دادگاه لازم است از این رو زن یا شوهری که مدعی فسخ ازدواج هستند باید فورا اقدام کرده و در مدت لازم در دادگاه اقامه دعوی کنند . دادگاه به این دعوی رسیدگی می کند و در صورت درست بودن ادعا فسخ ازدواج از تاریخ اعلام واقع می شود . 4 – فسخ ازدواج و طلاق چه شباهتهایی با هم دارند ؟ هر دو عمل حقوقی یک جانبه است و موجب انحلال ازدواج هستند و این انحلال اثری نسبت به گذشته ندارد . عده فسخ ازدواج و طلاق برابر است و احکام مهر در هر دو مورد به هم شباهت دارد . 5 – تفاوت فسخ و طلاق کدام است ؟ 1 – طلاق تشریفات خاصی دارد مثل صدور گواهی عدم سازش و اجرای صیغه طلاق در حضور دو شاهد عادل ، ولی فسخ ازدواج نیازی به تشریفات خاص ندارد و به اراده صاحب حق انجام می شود . 2 – طلاق در صورتی درست است که زن دارای شرایط خاص باشد مثلا طلاق زن در مدت عادت زنانگی و در حال نفاس درست نیست و در حالی که فسخ ازدواج در این دوران نیز ممکن است . 3 – در فسخ رابطه طرفین قطع می شود در حالیکه در برخی از اقسام طلاق در دوران عده رجوع از طلاق و از سرگرفتن زندگی زناشویی بدون آنکه نیازی به ازدواج مجدد باشد امکان پذیر است . 4 – در مورد مهر طلاق و فسخ با یکدیگر تفاوت دارند . 6 – در صورتی که مردی مبتلا به جنون باشد آیا زن می تواند تقاضای فسخ نکاح بدهد ؟ اگر پس از ازدواج مرد دچار جنون شود زن می تواند به علت جنون شوهر ازدواج را فسخ کند . 7 – تفاوت بین زن و مرد در مورد فسخ به علت جنون چیست ؟ اگر زن در دوران زناشویی مجنون شود مرد می تواند به وسیله کار و فعالیت خود نفقه او را تامین نماید و از او نگاهداری کند و هرگاه عرصه بر شوهر تنگ شود می تواند به وسیله طلاق از دست زن مجنون خود رهایی یابد یا زن دیگری بگیرد ولی بالعکس هرگاه شوهر پس از زن مجنون شود علاوه بر آن که کسی نیست که بتواند نفقه زن را بدهد جز از طریق فسخ نکاح زن را خلاصی ندارد . 8 – عیوبی را که در زن مو جب فسخ نکاح می شود نام ببرید ؟ به غیر از جنون عیوب دیگری که ممکن است در زمان ازدواج در زن وجود داشته باشد و به مرد به علت عدم آگاهی اجازه فسخ ازدواج را می دهد عبارتند از : جزام ، برص ( پیسی ) قرن ، زمین گیری ، نابینایی از دو چشم . این بیماریها یا نقص ها ممکن است عارض هر انسانی اعم از زن و مرد بشود اما برابر مقررات قانونی فقط در صورتی موجب به هم زدن ازدواج می شود که زن ازدواج می شود که زن به یکی از آنها دچار باشد . « حقوق خانواده در اسلام » فصل هشتم : طلاق 1 – طلاق و جدایی را از دید قانون مدنی توضیح دهید ؟ قانون مدنی ایران از فقه اسلام پیروی کرده است . جدایی زن و شوهر از راه طلاق در قانون مدنی همراه با تشریفات خاصی است . در دهه های اخیر توسعه زندگی شهری ، مهاجرت ، تزلزل ارزشهای اخلاقی و فقر و بیکاری ، تاثیرات نامطلوبی بر نهاد خانواده گذاشته و میران طلاق و مشکلات اجتماعی ناشی از آن را به صورت معنی داری افزایش داده است . لذا قانونگذار برای جلوگیری از سوء استفاده و رفتار غیر انسانی گروهی از مردان که برای ارضای هوسهای خود و بدون علت موجه و بر خلاف دستورات مذهبی ، زن خود را طلاق داده و موجبات سیه روزی فرزندان را فراهم می آورند ، موارد طلاق را محدود کرده در نتیجه این محدودیت ها ، مرد باید به دادگاه مدنی مراجعه کند و مستقیما نمی تواند زن خود را طلاق دهد . دادگاه نیز باید موضوع را به داوری ارجاع کند و بالاخره در صورتیکه کوشش داوران به نتیجه نرسد ، دادگاه به شوهر اجازه طلاق می دهد . 2 – طلاق را تعریف کنید ؟ طلاق در لغت ، به معنی گشودن گره و رها کردن است . در فقه اسلامی در تعریف طلاق گفته اند طلاق عبارت است از زایل کردن قید ازدواج بالفظ مخصوص . طلاق مخصوص عقد دائم است . طلاق یک عمل حقوقی یک جانبه است و ناشی از اراده طرفین نیست . 3 – شرایط طلاق را نام ببرید ؟ الف ) شرایط لازم در مورد شوهر : 1 – اهلیت 2 – سلامت عقل 3 – اختیار و قصد ب ) شرایط لازم در مورد زن 4 – شرایط لازم در مورد شوهر شامل چه مواردی است ؟ توضیح دهید ؟ 1 – اهلیت : مردی که می خواهد زن خود را طلاق دهد باید اهلیت داشته باشد پس شوهری که به سن 15 سال تمام نرسیده باشد نمی تواند زن خود را طلاق دهد . 2 – سلامت عقل : شوهر باید هنگام طلاق از سلامت عقل برخوردار باشد . زیرا طلاق دادن نیاز به تصمیم و اراده دارد . 3 – اختیار و قصد : شوهری که می خواهد زن خود را طلاق دهد باید تصمیم جدی و قطعی داشته باشد . بنابراین اگر مردی به شوخی و یا در خواب و بیهوشی کلماتی در این مورد بگوید طلاق واقع نمی شود . 5 – شرایطی را که یک زن هنگام طلاق باید داشته باشد توضیح دهید ؟ با توجه به اینکه طلاق به یک عمل حقوقی یک جانبه است . اراده زن دخالتی در وقوع طلاق ندارد بنابراین لازم نیست که زن اهلیت داشته باشد و مرد می تواند از دادگاه اجازه بگیرد زن صغیر یا مجنون خود را طلاق دهد قانون مدنی برای زن و مرد دو شرط معین کرده است : 1 – پاکیزگی زن 2 – جدایی جنسی زن و مرد . 6 – موجبا ت طلاق را نام ببرید ؟ 1 – طلاق به درخواست مرد 2 – طلاق به درخواست زن 3 – طلاق به توافق زوجین 7 – طلاق به درخواست مرد را توضیح دهید ؟ طبق قانون مرد می تواند هر وقت که بخواهد زن خود را طلاق دهد بنابراین شوهر باید ابتدا به دادگاه مراجعه کند . دادگاه اختلاف را با داوری ارجاع می دهد و در صورتیکه با کوشش داوران سازش بین زن و شوهر برقرار نشود « گواهی عدم سازش » به شوهر داده می شود . 8 – طلاق به درخواست زن را توضیح دهید ؟ طبق قانون مدنی ، زن در موارد زیر می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند : 1 – هرگاه شخصی چهار سال تمام غایب مفقود الاثر باشد زن او می تواند تقاضای طلاق کند در اینصورت حاکم با رعایت تشریفاتی او را طلاق می دهد . 2 – خودداری و ناتوانی شوهر از پرداخت نفقه . 3 – در موردی که زن در دادگاه ثابت کند که ادامه زوجیت موجب عسر و حرج است می تواند برای جلوگیری از ضرر شوهر را مجبور به طلاق کند و در صورت میسر نشدن این امر با اجازه حاکم شرع طلاق صورت می گیرد . 9 – طلاق به توافق زوجین را توضیح دهید ؟ اگر مقصود از طلاق به توافق زوجین این باشد که اراده زن و مرد به یک اندازه در طلاق موثر باشد و به منزله یک قرارداد بین زوجین تلقی شود در فقه امامیه و قانون مدنی پذیرفته نیست زیرا طلاق را حق و اختیار مرد دانسته اند . در فقه امامیه و قانون مدنی از طلاق خلع و مبارات بحث شده که نوعی طلاق به توافق طرفین است . در طلاق خلع و مبارات زن مالی به شوهر می دهد و موافقت او را برای طلاق جلب می کند . در مواردی که زن و شوهر خواهان طلاق می شوند قانونگذار به دادگاه اجازه می دهد که پس از ناامید شدن از اصلاح بین آن دو حکم به طلاق دهد . 10 – اقسام طلاق را نام ببرید ؟ طلاق رجعی طلاق بائن طلاق خلع و مبارات 11 – طلاق رجعی را تعریف کنید ؟ طلاقی است که پیوند ازدواج به طور کامل از بین نمی رود و تا زمانیکه عده زن سپری نشده باشد مرد می تواند رجوع کند و زندگی زناشویی را بدون ازدواج مجدد ادامه دهد . 12 – طلاق بائن را تعریف کنید ؟ طلاقی است که مرد بعد از طلاق حق رجوع به زن را ندارد . یعنی اینکه طلاق باعث جدایی قطعی زن و شوهر از یکدیگر می شود و مرد حق رجوع ندارد . 13 – طلاق خلع و مبارات را تعریف کنید ؟ مربوط به مواردی است که زن از شوهر یا شوهر از زن و یا هر دو از یکدیگر کراهت دارند و شوهر نخواهد زن را طلاق دهد . در این مورد زن می تواند با دادن مالی به شوهر او را راضی کند . اگر کراهت از جانب زن باشد آن را طلاق خلع و اگر از طرفین باشد طلاق مبارات می گویند . در این نوع طلاق مالی که زن به شوهر می دهد نباید از مقدار مهر زیادتر باشد . 14 – آثار طلاق رجعی را نام ببرید ؟ در طلاق رجعی تا زمانیکه عده زن سپری نشده باشد رابطه ازدواج قطع نشده و در این حالت : 1 – نفقه زن در دوران عده به عهده شوهر است و شوهر می تواند به آسانی به زن رجوع کند . 2 – در صورتی که در دوران عده یکی از زن و یا شوهر فوت کند ، طرف دیگر از او ارث می برند . 3 – در دوران عده ، زن حق ازدواج نداشته و هیچ مردی حق ندارد با او ازدواج کند . 4 – در دوران عده مرد نمی تواند با خواهر زن خود ازدواج کند . 5 – ازدواج مرد قبل از به پایان رسیدن عده احتیاج به اجازه دادگاه دارد . 15 – آثار طلاق بائن را نام ببرید ؟ با وقوع طلاق بائن حقوق و تکالیفی که زن و شوهر نسبت به یکدیگر داشتند به کلی از بین می رود و زن و شوهر از قید زناشویی آزاد می شوند شوهر می تواند پس از وقوع طلاق ازدواج کند .اما زن باید عده طلاق نگه داشته و نمی تواند در ایام عده با دیگری ازدواج کند . مگر اینکه از دسته زنانی باشد که عده ای ندارند . در طلاق بائن اقامتگاه زن تابع شوهر نیست و زن در صورتی می تواند نام خانوادگی همسر را نگه دارد که از شوهر اجازه بگیرد زن در طلاق بائن مستحق نفقه در ایام عده نیست مگر اینکه باردار باشد . مهریه در مواردیکه ازدواج به طلاق می انجامد تکلیف پرداخت مهریه در سند طلاق مشخص می شود . در صورتیکه مرد قادر به پرداخت مهریه به طور کامل باشد تمامی مهر به زن پرداخت می شود و اگر نه با توجه به توانایی مالی مرد پرداخت مهر به صورت اقساط صورت می گیرد. 16 – حضانت را تعریف کنید ؟ حضانت در لغت به معنی حمایت ، تربیت و مراقبت و زیر بال کسی را گرفتن است . در اصطلاح فقه اسلامی حضانت عبارت از نگاهداری و تربیت اطفال است . 17 – موارد سقوط حق حضانت را توضیح دهید ؟ 1 – جنون : حق حضانت برای هر یک از مادر و پدر در صورتی است که قدرت اعمال آن را داشته باشد بنابراین هرگاه در مدتی که مادر حق حضانت طفل را دارد ، دیوانه شود چون قادر به نگاهداری و تربیت طفل نیست حق حضانت مادر ساقط می شود و پدر حق خواهد داشت طفل را نگاهداری کند . 2 – ازدواج مجدد : در صورتی که پس از طلاق مادر عهده دار حضانت طفل باشد و در این دوران مجددا ازدواج کند حق حضانت از او سلب می شود . 3 – انحطاط اخلاقی : قانون مدنی مقرر داشته است هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که مدعی العموم هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند اتخاذ کند . 18 – چهار مورد از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط هر یک از والدین را نام ببرید ؟ 1 – اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار 2 – اشتهار به فساد اخلاقی و فحشاء 3 – ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی 4 – سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد . 19 – ولایت را تعریف کنید ؟ در اصطلاح حقوق مدنی ، ولایت ، قدرت و اختیاری است که قانون به یک تشخیص صلاحیت دار می دهد تا امور شخصی را که صلاحیت ندارد اداره کند . 20 – اقسام ولایت را توضیح دهید ؟ 1 – ولایتی که به حکم مستقیم قانون به شخص داده می شود . 2 – ولایتی که به حکم وصیت واگذار شده است . 3 – ولایتی که به حکم دادگاه به شخص داده شده است . 21- ولایت قهری را تعریف کنید ؟ ولایتی که به حکم مستقیم قانون واگذار شده باشد ، در اصطلاح ولایت قهری نامیده می شود . این ولایت ، ولایتی است که به عنوان وظیفه خانوادگی و اجتماعی به عهده شخص بوده و اجباری است . به همین جهت ، قهری نام گرفته است . ولایت قهری در تمام اجتماعات وجود دارد و طبیعی است شخص یا اشخاصی که به طفل نزدیکترند و به او و آینده و سرنوشت او دلبسته اند ، قانوعا برای سرپرستی و اداره امور وی بر دیگران مرجح خواهند بود . 22- تفاوت حضانت و ولایت را شرح دهید ؟ حضانت در لغت به معنای زیر پر گرفتن است . مادر طفل را زیر پر می گیرد و نگهداری می کند و وظایفی را که نسبت به بچه دارد ، انجام می دهد . ولی ولایت پدر به این معنی است که اگر طفل مال و ثروتی داشته باشد ، حفظ آن با پدر است کما اینکه نفقه اش نیز برعهده پدر است . حضانت در حقیقت امر مشترکی است بین زن و مرد و حکم خاص دارد و غیر از ولایت است . چون هزینه زندگی را شارع مقدس بر عهده مادر نگذاشته ، از این جهت ولایت به پدر تعلق گرفته است .
منبع:سایت دیوان عالی كشور
http://www.divanealee.gov.ir/tabid/65/ctl/Edit/mid/399/Code/3/Default.aspx
سادیوان عالی کشور
برچسب ها:حقوق خانواده, در اسلام