در هنگام تنظیم «وصیت نامه» باید به چه موضوعاتی توجه کنیم؟
در هنگام تنظیم «وصیت نامه» باید به چه موضوعاتی توجه کنیم؟
سال ۱۳۹۵ با تمام فراز و نشیب هایش در حال تمام شدن است؛ اما به باور خیلی ها یکی از ویژگی های بارز این سال، خداحافظی اشخاص مشهور و تأثیرگذار از دنیای فانی و عزیمت به دنیای باقی بود. در آخرین لحظات این سال هم شاهد هستیم که اخباری از فوت هنرمندان و بازیگران به گوش می رسد، به گونه ای که در سه روز اخیر، سه تن از هنرمندان کشورمان با دنیای فانی وداع کردند؛ اما در این مطلب سعی نداریم به این موضوع بپردازیم ولی می خواهیم به بهانه این اتفاقات به یکی از مهمترین آثار حقوقی فوت و اقدامات قبل از بپردازیم.
وصیت نامه سندی است که به موجب آن، فرد برای امور شرعی، شخصی و مالی خود پس از فوت تعیین تکلیف می کند. هرچند نوشتن وصیت نامه در میان مسلمانان مستحب به شمار می رود، اگر فرد بخواهد برای امور پس از مرگش وصیت نامه تنظیم کند، لازم است تا از شرایط قانونی تنظیم وصیت نامه آگاه باشد تا وصیت وی مطابق با قانون، قابل اجرا باشد.
وصیت در لغت به معناى اندرز و نصیحت و آنچه بدان سفارش می كنند، است و در علم حقوق نیز تقریباً به همین معنا به كار می رود. بدون تردید، كمتر كسى است كه تاکنون، با واژه وصیت برخورد نكرده باشد. وصیت از جمله اعمال حقوقى است كه هر فردى ممكن است نیازمند آن باشد.
چه بسیار دیده شده است که اشخاص نمی توانند دیون و طلب هاى خویش را در زمان حیات خود پرداخت یا مطالبه کنند یا تمایل به انجام كارى داشته اند که قسمتى از آن را در زمان حیات انجام داده اند و بخشی از آن با فوت آنها ناتمام مانده است. مستند به ماده ۸۲۶ قانون مدنی، وصیت تملیكى عبارت است از اینكه كسى عین یا قسمتى از مال خود را براى زمان بعد از فوتش به دیگرى مجاناً تملیک كند. همچنین وصیت عهدى به این معناست که شخصى یک یا چند تن را براى انجام امر یا امورى یا تصرفات دیگرى مأمور کند.
شرایط صحت وصیت
شرایط صحت وصیت شامل شرایط مورد نیاز برای موصی (وصیت کننده)، شرایط موضوع وصیت و شرایط مورد نظر برای وصی است.
موصی (وصیت کننده)
وصیت کننده باید دارای پنج شرط باشد که عبارت از بلوغ، عقل، اختیار، رشد و عدم خودکشی است. در حقیقت، وصیت کننده باید اهلیت داشته و مجاز به تصرف در اموال خود باشد. وصیت کودک، فرد دیوانه، مست و کسی که او را مجبور کرده باشند وصیت کند و محجوری که از تصرف در اموالش ممنوع است، صحیح نیست. هرگاه فرد دست به خودکشی یا اعمالی بزند که باعث جراحت و از بین رفتن خود شود و بعد از آن وصیت کند، در صورت فوت، وصیت باطل بوده و اگر زنده بماند، وصیت موصی نافذ است. موصی می تواند در هر صورت از وصیت خود برگردد و وصیت دومی بعد از وصیت اول خود صادر کند. در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش است و به اجرا درمی آید. موضوع وصیت
موضوع وصیت، باید جایز، دارای منفعت حلال و از ملک شخص وصیت کننده باشد. همچنین اگر فرد نسبت به اموال دیگران وصیت کند، صحیح نیست؛ اگرچه مالک آنها نیز اجازه بدهد. البته اگر از سوی مالک وصیت کرده و او نیز تنفیذ کند، بعید نیست که صحیح باشد. اموال وصیت شده نباید بیش از یک سوم کل اموال باشد. بدهی ها، حقوق واجب الهی همچون خمس و زکات، مظالم و کفارات از اصل مال کم می شود؛ اگرچه فرد به آن وصیت نکرده باشد و شامل همه مال نیز بشود. حج واجب نیز اگرچه نذری باشد، همین حکم را دارد. انجام کارهای تبرعی (رایگان) همچون اطعام فقرا، اگر در حد یک سوم اموال باشد، نافذ است و بیش از آن را وارثان باید اجازه بدهند وصی
وصی یا به عبارتی شخص اجرا کننده وصیت باید بالغ، مسلمان و قابل اطمینان باشد؛ بنابراین، وصیت به نابالغ، دیوانه و کافر صحیح نیست، اگر وصی مورد اعتماد باشد کافی است، گرچه احتیاط آن است که عادل باشد. احتیاط واجب آن است که فرزند، وصیت پدرش را رد نکند، اما بر دیگران، پذیرش وصیت واجب نیست، حتی وصی پس از پذیرش و در زمان حیات وصیت کننده می تواند آن را پس بدهد؛ به شرط آن که به وصیت کننده ابلاغ کند. این در حالی است که اگر وصیت را بپذیرد و تا زمان مرگ وصیت کننده آن را رد نکند یا اگر رد کرد، به اطلاع او نرساند، اجرای وصیت بر وصی واجب است. بلکه اگر وصی پس از مرگ وصیت کننده از وصیت اطلاع یابد، حق رد آن را ندارد و باید آن را اجرا کند. وصیت کننده (موصی) می تواند یک یا چند وصی معین کند، در صورت تعدد، اوصیا باید مجتمعا به وصیت عمل كنند؛ مگر در صورتی که تصریح به استقلال هر یک شده باشد. در فرضی که وصایت به اجتماع است، تصمیم ها باید به اشتراک گرفته شود. عمل یکی از اوصیا نافذ نیست، مگر اینکه دیگران نیز آن را تنفیذ کنند. شیوه های تنظیم وصیت نامه
شاید مرسوم ترین نوع وصیت نامه آن باشد که شخص وصیت کننده، گفته های خود خطاب به ورثه را بر ورقه ای از کاغذ با دست خط خودش می نویسد و از چند معتمد محل نیز می خواهد تا زیر آن را امضا کنند. البته این نوع وصیت نامه از لحاظ حقوقی، وصیت نامه عادی تلقی می شود و اگر ورثه بر صحت و درستی آن اقرار نکنند، معمولا در مراجع رسمی پذیرفته نمی شود. بنابراین برای کاهش مشکلات پس از مرگ موصی، می توان سه نوع وصیت نامه رسمی، خودنوشت و سری را تنظیم کرد. وصیت نامه رسمی
ویژگی وصیت نامه رسمی این است که در یکی از دفترخانه های اسناد رسمی نوشته می شود و تابع تشریفات و مقررات اسناد رسمی است. وصیت نامه خودنوشت
وصیتنامه خودنوشت به خط وصیت کننده است و دارای تاریخ به روز، ماه و سال به همراه امضای وصیت کننده است. وصیت نامه سری
وصیت نامه سری ممکن است به خط وصیت کننده یا فرد دیگری باشد، اما در هر صورت امضای وصیت کننده باید ذیل آن باشد. چنین وصیت نامه ای باید در اداره ثبت یا محل دیگری که آن اداره معین می کند، به امانت گذاشته شود. شخص وصیت کننده هر وقت اراده کند، می تواند وصیت نامه اش را از اداره ثبت پس بگیرد. نوعی دیگر از وصیت نامه
البته به جز این شیوه های تنظیم وصیت نامه، نوع دیگری نیز وجود دارد که به وصیت نامه در مواقع اضطراری معروف است. منظور از مواقع اضطراری، زمان هایی است که حالت فوق العاده بر جامعه حاکم است، مانند شرایط جنگی، بمباران هوایی یا شیوع بیماری های مسری که در چنین حالتی شخص می تواند به طور شفاهی نزد ۲ شاهد وصیت کند؛ به شرط آن که یکی از شاهدان مفاد وصیت نامه را با تاریخ روز، ماه و سال تنظیم کند و به امضای حاضران برساند. وصیت برای نوزاد متولد نشده
وصیت کردن برای جنین شاید اقدامی ناآشنا برای عده ای از افراد باشد، اما وصیت بر حمل یعنی جنینی که در رحم مادر است، وجهه قانونی و حقوقی دارد. البته شرط اجرای این وصیت آن است که جنین زنده متولد شود اما اگر جنین سقط شود، حقوق ناشی از وصیت به ورثه او تعلق می گیرد. محرومیت از ارث؟
گاهی وراث وصیت نامه خودنوشت را انکار می کنند که برای رسیدگی به این ادعا باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنند و رسیدگی به آن باید با تشریفات صورت گیرد. این در حالی است که اگر افراد وصیت نامه رسمی را قبول نداشته باشند باید با ادعای جعل آن به دادگاه مراجعه کنند و در وصیت نامه موصی نمی تواند کسی را از ارث محروم کند اما نکته مهم این است که ابتدا باید بدهی موصی تسویه شود و مابقی اموال در بین وراث تقسیم می شود. آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می شود آثار حقوقی وصیت نامه پس از فوت شخص ظاهر می شود؛ یعنی تا وقتی که شخص زنده است، خود او تصمیم گیرنده و عامل است، به همین جهت بین عامه مردم متداول است که می گویند، آدم زنده وکیل و وصی نمی خواهد اما با فوت وصیت کننده همه مصمم می شوند که به وصیت او عمل کنند. رجوع موصی (وصیت کننده) از وصیت همواره جایز است و فرد می تواند بارها در وصیت نامه خود تجدید نظر کند، بنابراین آخرین وصیت نامه متوفی که مطابق تشریفات قانونی تنظیم شده باشد، معتبر خواهد بود، به این ترتیب با اطلاع از تشریفات قانونی تنظیم وصیت نامه و رعایت آن، علاوه بر آنکه هدف فرد از وصیت و آخرین اراده وی درباره اموالش اجرایی می شود، مانع بروز اختلاف و تنش در خانواده ها شده و از حجم پروند ه های دادگستری و هزینه های افراد و دولت در این باره کاسته خواهد شد.
منبع:
http://www.tabnak.ir/fa/news/677670
برچسب ها:محرومیت از ارث, وصی, وصیت, وصیت نامه