عسر و حرج زن در زندگي زناشويي
بازگشت از اروپا براي طلاق
نوعروسي كه به خاطر مشكلات و دردسرهاي زندگي در اروپا به ستوه آمده بود براي جدايي راهي دادگاه خانواده تهران شد.
پرونده اين ماجرا به دنبال ثبت شكايت زن جوان در دادگاه خانواده تهران در دستور رسيدگي قرار گرفت. وي هنگام ارائه دادخواست طلاق به قاضي عموزادي ـ رئيس شعبه 268 مجتمع قضايي خانواده ـ گفت: دو سال پيش زماني كه دانشجوي رشته پزشكي در تهران بودم، به عقد مرد جواني درآمدم كه از نخبگان دانشكده بود و در مقطع دكترا تحصيل مي‌كرد. پس از ازدواج، شوهرم مرا تشويق كرد از تحصيل در اين رشته انصراف دهم تا با هم براي زندگي و ادامه تحصيل به آلمان مهاجرت كنيم. از آنجا كه شوق تحصيل در يك دانشگاه اروپايي وسوسه‌ام كرده بود پس از انصراف و برنامه‌ريزي‌هاي لازم، همسفر شوهرم شدم. اما در آنجا با مشكلات اقامتي روبه‌رو شده و با هم بشدت اختلاف پيدا كرديم. بنابراين تصميم گرفتيم به كشور برگرديم و درس و زندگي‌مان را در ايران از سر بگيريم. اما شوهرم به بهانه اينكه بليت برگشت براي هر دو نفرمان موجود نبود، مرا به كشور برگرداند. بعد هم قرار شد چند روز بعد با تهيه بليت هواپيما نزد من بيايد اما نمي‌دانستم اين آخرين ديدارمان است.
«مليحه» با ناراحتي ادامه داد: چند روز پس از اينكه به خانه پدرم برگشتم شنيدم شوهرم «ميلاد» در ايران ديده شده است اما او نه تنها هيچ سراغي از من نگرفت بلكه به جاي نامعلومي رفته و من هم از او بي‌خبرم. تلفن همراهش نيز خاموش است و تاكنون پيگيري‌هاي من و خانواده‌ام براي يافتن او و تعيين تكليف آينده و زندگي‌مان بي‌نتيجه مانده است. ديروز هم به طور اتفاقي متوجه شدم شوهرم از چند ماه قبل مبلغ ناچيزي به عنوان نفقه به حسابم واريز مي‌كند و در عين حال سرگرم تحصيل و تدريس است. او زندگي و آينده‌ام را به نابودي كشانده و يك سال است كه از جدايي‌مان مي‌گذرد، اما حاضر نيست خودش را نمايان كند و مرا از سرگرداني نجات دهد، بنابراين چاره‌اي جز طلاق ندارم. قاضي پرونده با شنيدن اظهارات شاكي دستور داد شوهرش از طريق چاپ آگهي در روزنامه به دادگاه احضار شود.
مرد جوان پس از حضور در جلسه دادرسي ضمن دفاع از خود گفت: من از نخبگاني هستم كه با دريافت رواديد و بورس تحصيلي يك دانشگاه به اروپا سفر كردم اما متأسفانه همسرم مشكلاتي برايم ايجاد كرد و به ايران برگشت و در خانه پدرش ماند. پس از بازگشت به ايران چندين اظهارنامه برايش فرستادم و چند نفر هم وساطت كردند تا او به خانه برگردد اما بي‌فايده بود. همسرم 24 روز پس از مراجعه به كشور وكيل گرفت و تقاضاي طلاق كرد. ضمن اينكه برايش در رشته علوم پايه يك دانشگاه معتبر اروپايي هم پذيرش گرفته بودم اما چون علاقه‌اي به درس خواندن نداشت، نپذيرفت. او يك سال پيش از ازدواج‌مان نيز در دانشگاه مشروط و از تحصيل محروم شده بود اما ادعا مي‌كند كه من وادارش كرده‌ام انصراف دهد و راهي خارج شويم. با وجود آنكه او حاضر به ادامه زندگي نيست، هر ماه 200 هزار تومان نفقه به حسابش واريز مي‌كنم و بارها با تلفن خانه‌شان تماس گرفتم تا جوياي حالش شوم اما هر بار جوابي نشنيدم. حالا هم در خوابگاه دانشگاه زندگي مي‌كنم و حاضر به جدايي از همسرم نيستم بنابراين با معرفي محل اقامتم و تأييديه مسئولان دانشگاه، تقاضا دارم همسرم تمكين نمايد.
پس از اظهارات طرفين، قاضي پرونده تقاضاي طلاق نوعروس را نپذيرفت و خواسته وي را رد كرد. بنابراين «مليحه» با اعتراض به حكم خواستار رسيدگي مجدد و بررسي خواسته‌اش شد. وي ضمن پافشاري بر طلاق به هيأت قضايي شعبه 26 دادگاه تجديدنظر استان تهران گفت: پدرم مرد موفق و تحصيلكرده‌اي بود كه زندگي مرفهي نيز داشتيم. در دوران مجردي داراي خودروي شخصي و خانه مستقل و مستخدم بودم، امكانات زيادي هم در اختيار داشتم. به نظر شما آيا نفقه 200 هزار توماني شوهرم هزينه‌هاي مرا تأمين مي‌كند و متناسب با شئون خانوادگي من است؟ آيا مسكن در نظر گرفته شده از سوي همسرم در خوابگاه دانشجويي با سطح خانوادگي‌ام برابر است؟ من در شرايط عسر و حرج به سر مي‌برم و به دليل خودخواهي‌هاي شوهرم دچار ناراحتي‌هاي روحي و رواني شده‌ام. مگر بايد حتماً با اعتياد شوهرم يا كتك زدن‌‌هايش روبه‌رو مي‌شدم تا دادگاه زندگي‌ام را مشقت‌بار بداند و اجازه طلاق دهد؟ او براي رفع تكليف هر چند روز يكبار از تلفن عمومي با من تماس مي‌گيرد و بدون آنكه حرفي بزند، در سكوت گوشي تلفن را نگه مي‌دارد تا اعلام كند پيوسته جوياي حالم است. در حالي كه هيچ شماره تلفني از همسرم ندارم تا در مواقع ضروري با او تماس بگيرم. نشاني محل سكونتش هم، خوابگاه دانشجويان است كه حتي نگهبان آنجا اجازه ورودم را نمي‌دهد بنابراين فقط طلاق چاره اين مشكل است، چرا كه عمر زندگي مشتركمان كوتاه بود اما دردسرش بي‌پايان و نامحدود است.
با دريافت لايحه اعتراض زن جوان، 3 قاضي پرونده براي صدور رأي نهايي وارد شور شدند.
نگاه كارشناس
عسر و حرج زن در زندگي زناشويي
در قرآن كريم به مردان توصيه شده كه با همسران خود به نيكي رفتار نمايند. در اصل 21 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران نيز آمده: «دولت موظف است حقوق زن را در تمام زمينه‌ها با رعايت موازين اسلامي تضمين نمايد.» بر همين اساس در مواد 1103 و 1106 و 1107 قانوني مدني نيز تأكيد شده، زن و شوهر مكلف به حسن معاشرت با يكديگر بوده و نفقه زني كه به عقد دائم درآمده بر عهده شوهرش مي‌باشد. نفقه عبارت است از مسكن، البسه، غذا و اسباب و اثاثيه زندگي كه بايد به طور متعارف با وضعيت زن متناسب باشد.
با اين وجود در مواردي مشاهده مي‌شود شوهر از انجام آنچه شارع مقدس و مراجع قانوني براي او در زندگي با همسرش تكليف نموده‌اند، خودداري مي‌كند، به نحوي كه ادامه زندگي براي زن با مشقت و سختي همراه بوده و تحمل اين وضع برايش مشكل شود.
به همين منظور قانونگذار پيش‌بيني نموده در چنين شرايطي زن بتواند با مراجعه به دادگاه تقاضاي طلاق نمايد. در نتيجه زن بايد دلايل و مداركي كه ادعايش را ثابت كند به محكمه ارائه نمايد.در ماده 1130 قانون مدني هم آمده: در صورتي كه دوام زوجيت موجب عسر و حرج زن باشد، وي مي‌تواند به حاكم شرع مراجعه و تقاضاي طلاق نمايد. چنانچه عسر و حرج زن در محكمه ثابت شود دادگاه مي‌تواند زوج را مجبور به طلاق كند.
در تبصره ماده مذكور نيز اشاره شده عسر و حرج موضوع اين ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعيتي كه ادامه زندگي را براي زن با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشكل باشد. معناي عاميانه عسر و حرج در اين بحث به تنگ آمدن زن از اوضاع و احوال مشقت باري است كه شوهر مسبب اوست.
گرچه اين اوضاع و احوال مشقت بار مي‌تواند دلايل گوناگوني داشته باشد ولي موارد ذيل را مي‌توان به عنوان مصاديق عسر و حرج نام برد. در تبصره ماده 1130 قانون مدني نيز به اين موارد اشاره شده است:
1. ترك زندگي خانوادگي از سوي همسر حداقل به مدت شش ماه متوالي و يا 9 ماه متناوب در مدت يك سال بدون عذر موجه
2. اعتياد زوج به يكي از انواع مواد مخدر و يا اعتياد به مشروبات الكلي
3. محكوميت قطعي مرد به حبس پنج سال يا بيشتر
4. ضرب و شتم يا هر گونه سوءرفتار زوج
5. ابتلاي مرد به بيماري‌هاي صعب‌العلاج، رواني يا واگير
6. نپرداختن نفقه
همچنين بي‌اعتنايي شوهر به همسر خود و اهانت به وي و اختيار همسران ديگر و پايبند نبودن به وفاداري و سوءمعاشرت نيز مي‌تواند از مصاديق عسر و حرج باشد.
٭قاضي بازنشسته و وكيل پايه يك دادگستري
منبع:
http://www.iran-newspaper.com/1391/1/20/Iran/5048/Page/16/Index.htm#
برچسب ها:زن در زندگي زناشويي, عسر حرج